Bài số 35: Cảm nhận về đoạn thơ sau: Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,...Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi. (Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận)

Bài trước
Bài sau  

Bắt đầu từ "Trời mỗi ngày lại sáng" cuộc sống đã ùa vào thơ Huy Cận, đã đem vào các trang thơ trước kia vốn chỉ có cái buồn mênh mang một sinh khí mới.

BÀI LÀM

Bắt đầu từ "Trời mỗi ngày lại sáng" cuộc sống đã ùa vào thơ Huy Cận, đã đem vào các trang thơ trước kia vốn chỉ có cái buồn mênh mang một sinh khí mới. Trong suốt thời gian đi thực tế ở vùng mỏ Quảng Ninh, Huy Cận thực sự hiểu về những người lao động, ông bắt vào nhịp sống hằng ngày, hình ảnh những người công nhân mỏ, đặc biệt là người ngư dân hiện lên trong thơ ông vất vả nhưng hào hùng và đầy chất thơ qua bài thơ Đoàn thuyền đánh cá.

Bài thơ gồm có bảy khổ thơ ghi lại hành trình của một đoàn thuyền đánh cá: ra khơi lúc hoàng hôn, đánh cá một đêm trăng trên Hạ Long, trở về bến lúc rạng đông. Đây là hai khổ thơ thứ sáu và thứ bảy: cảnh kéo lưới lúc mờ sáng và cảnh đoàn thuyền buồm căng gió lộng trở về:

Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng...

(...) Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi

Cảnh kéo lưới diễn ra lúc "sao mờ" - lúc trời gần sáng. Chữ "kịp" trong câu thơ "Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng" thể hiện tính khẩn trương, hối hả của ngư dân lúc kéo lưới. Bao hồi hộp và hi vọng đón chờ. Cá mắc vào lưới thành những "chùm cá nặng" như chùm trái cây treo lủng lẳng. Phải là nhiều cá lắm mắc vào lưới, phải là những bạn chài trẻ cường tráng mới có đôi tay rắn chắc, có sức khỏe dẻo dai mới có thể "kéo xoăn tay". Câu thơ "Từ kéo xoăn tay chùm cá nặng" là một câu thơ hay và đẹp: hình ảnh ẩn dụ đầy sáng tạo, ca ngợi vẻ đẹp khỏe mạnh trẻ trung trong lao động. Huy Cận sử dụng từ "chùm" để tả thế giới sinh vật, như gà, cá tạo nên hình tượng thơ ngộ nghĩnh, đầy ấn tượng.

... Như cây sai mẹ đứng giữa chùm con
Chiều thu vàng vàng rực cả tâm hồn...
                                      (Chiều thu quê hương)

Nếu khổ thơ thứ tư, tác giả tả đàn cá biển đẹp như một bức tranh sơn mài lộng lẫy ương đó có những con cá song "lấp lánh đuốc đen hồng - cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe", thì ở khổ thứ sáu này, những con cá biển tươi ngon mắc vào lưới cũng vô cùng rực rỡ: "Vẩy bạc, đuôi vàng lóe rạng đông". Có thể nói những câu thơ tả cá là những câu thơ đẹp nhất, sáng tạo nhất ở cách phối sắc, ở cách sử dụng hình ảnh hoán dụ (vẩy cá, đuôi cá, mắt cá...). Dưới ánh rạng đông "loé" lên, cá nằm đầy khoang thuyền được phản chiếu càng ánh lên màu "vàng", màu "bạc" thể hiện niềm vui tươi trong lao động của các bạn chài. Câu thơ "lưới xếp/buồm lên/đón nắng hồng", với cách ngắt nhịp 2/2/3, với cách sử dụng liên tiếp ba động từ (xếp, lên, đón) diễn tả mọi công việc trên biển diễn ra tuần tự mà khẩn trương để về.

Khổ cuối tả đoàn thuyền đánh cá trở về bến. Gió biển thổi căng cánh buồm đưa câu hát của ngư dân vang xa trên biển cả. Đây là lần thứ ba, nhà thơ nhắc lại câu hát. Lần thứ nhất tả tiếng hát ra khơi, tiếng hát phấn chấn hồ hởi lên đường: "Câu hát căng buồm với gió khơi". Lần thứ hai tả tiếng hát lúc đánh cá, tiếng hát say mê lao động và ngợi ca biển cả với bao ân tình sâu nặng, thiết tha:

Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyên đã có nhịp trăng cao.
Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.

Lần thứ ba là tiếng hát mừng vui thắng lợi. Niềm vui của người dân chài hòa nhập với thiên nhiên - một rạng đông đẹp tươi, một ngày vui mới bắt đầu. Con thuyền và mặt trời được nhân hóa. Con thuyền lướt sóng như cướp lấy thời gian, giành lấy thời gian, để nhanh chóng trở về bến. Cảnh tượng tráng lệ, nhịp điệu cuộc sống khẩn trương vô cùng:

Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới...

Câu thơ "mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi" là một câu thơ hay cho thấy bút pháp lãng mạn của Huy Cận trong bài thơ này. Hình ảnh "mắt cá" (hoán dụ) - muôn triệu mắt cá li ti được phản chiếu ánh rạng đông, càng trở nên huy hoàng. Sóng biển và cát lấp lánh cùng với muôn triệu mắt cá như trải dài, trải rộng thêm trên "muôn dặm phơi". Câu thơ vừa tả cảnh biển tráng lệ lúc rạng đông, vừa tả cảnh được mùa cá (thậm xưng) đẹp.

Nói rằng lao động là niềm vui sáng tạo, nói rằng biển quê ta giàu đẹp, nói rằng khi người lao động làm chủ cuộc đời thì mới có ấm no hạnh phúc. Cả ba điều ấy, Huy Cận, đã nói được rất hay trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá, đặc biệt trong hai khổ này.

Niềm vui phơi phới sau một đêm đánh cá trở về trong sự bình yên với cá nặng đầy khoang. Niềm vui của cuộc sống mới, của con người, biết mình được làm chủ cuộc đời, làm chủ đất nước là cảm xúc chủ đạo của đoạn thơ. Niềm vui ấy từ người ngư dân lan tỏa trong không gian, qua hình ảnh mặt trời, qua muôn giàn tia sáng lấp lánh, huy hoàng từ mắt cá mang về từ khơi xa đến tâm hồn người đọc tạo ra sự đồng điệu. Ta cũng như vui cùng những người ngư dân ấy, vui cùng đất nước đang đổi mới từng ngày, vui cùng nhà thơ khi "Trời mỗi ngày lại sáng".

Bài trước
In bài này
Bài sau  
Các bài học liên quan
Các chương học và chủ đề lớn
Học tốt các môn khác lớp 9

Bài học nổi bật nhất

Đề thi lớp 9 mới cập nhật