Bài số 22: Hình ảnh người lính trong bài thơ Đồng chí của Chính Hữu

• Bài học cùng chủ đề:
• Bài số 21: Phân tích bài thơ Đồng chí của Chính Hữu.
• Bài số 19: Phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn.
• Bài số 20: Thuyền nan một chiếc ở đời. Cảm nhận về nhân vật ông ngư trong đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn - Nguyễn Đình Chiểu.
• Ngữ pháp tiếng anh hay nhất

BÀI LÀM

Kháng chiến chống Pháp bùng nổ - cả dân tộc lại bước vào cuộc chiến mới. Hiện thực lịch sử ấy đã tạo nguồn cảm hứng cho thi ca với hình tượng trung tâm là người lính. Bài thơ Đồng chí của Chính Hữu ra đời năm 1948 cũng bắt nguồn từ hiện thực đất nước và cảm hứng thời đại ấy.

Cảm nhận đầu tiên của chúng ta khi đọc bài thơ là hình ảnh người lính hiện lên rất thực, thực như trong cuộc sống còn nhiều vất vả lo toan của họ. Ngỡ như từ cuộc đời thật họ đã bước thẳng vào trang thơ, trong cái môi trường quen thuộc bình dị thường thấy ở các làng quê ta còn đói nghèo lam lũ:

Quê hương anh nước mặn, đồng chua,
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.

Hai câu thơ đầy ấn tượng về những vùng đất, cảnh đời còn nhiều nhọc nhằn vất vả. Cách nói cô đúc nhưng khắc họa rõ nét những vùng quê nghèo của người lính. Nước mặn đồng chua, đất cày lên sỏi đá - những vùng quê khác nhau ấy lại cùng giống nhau ở thiên nhiên khắc nghiệt, ở cảnh đời lam lũ. Chữ nghĩa bình thường mà như đang cựa quậy như cuộc sống thực đã ùa vào trong câu thơ đem đến những cảm nhận sâu sắc về quê hương người lính.

Ở đây có những "gian nhà không mặc kệ gió lung lay", nhưng lại có "giếng nước gốc đa nhớ người ra lính". Tất cả đều thân quen, gần gũi. Từ giã ruộng đồng, họ bước ra mặt trận. Hôm qua là nông dân, hôm nay đã là chiến sĩ. Đơn giản vậy thôi mà chân thật và đẹp biết bao trong cái hành động:

Ruộng nương anh gửi bạn thân cày...

Tác giả tả rất thực về cuộc sống quân ngũ của người lính. Nhà thơ không che giấu mà như còn muốn nhấn mạnh để khắc họa rõ nét hơn cuộc sống gian lao thiếu thốn của họ. Và phải là người trong cuộc thì mới vẽ lên bức tranh hiện thực sống động về người lính với một sự cảm thông sâu sắc như vậy:

Anh với tôi biết từng cợn ớn lạnh
Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi.
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.

Từ cuộc đời thật họ bước thẳng vào trang thơ và tỏa sáng một vẻ đẹp mới: vẻ đẹp truyền thống - thời đại. Đó là vẻ đẹp của tình đồng chí, tình đồng đội gắn liền với tình giai cấp của người lính.

Đánh giặc giữ nước vốn là truyền thống lâu đời của dân tộc. Nhưng những người lính hôm nay ra đi đánh giặc lại đến với nhau trong một tình cảm thật mới mẻ, in rõ dấu ấn thời đại: tình đồng chí thiêng liêng, mà cội nguồn sâu sắc của nó là tình giai cấp gắn bó. Tất cả đều diễn ra tự nhiên như cuộc sống của người lính, như lời thơ dung dị, mộc mạc của Chính Hữu:

Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau.

Xa lạ tờ hai phương trời chẳng hẹn mà lại "quen nhau" ngay, chính sợi dây tình cảm giai cấp đã nối họ lại với nhau, bởi họ đều là những người nông dân nghèo khổ: anh - nước mặn đồng chua; tôi - đất cày lên sỏi đá.

Và, tình giai cấp đã phát triển lên thành tình đồng chí khi lí tưởng đánh giặc giữ nước rực sáng trong tâm hồn họ. Nhà thơ diễn tả tinh tế và sâu sắc điều này bằng những chi tiết vừa thực vừa tượng trưng:

Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ
Đồng chí!

Chữ "đồng chí" đứng riêng thành một câu thơ như nhấn mạnh, như cô đúc, nén lại biết bao thiêng liêng, cao cả trong cái tình cảm mới mẻ này. Đồng chí - là từ giai cấp mà lên, từ lí tưởng mà có. Đồng chí - là soi vào nhau, anh hiểu tôi, tôi hiểu đến nỗi lòng sâu kín của anh:

Ruộng nương anh gửi bạn thân cày.
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay

Đồng chí - là đồng cảm sâu sắc, thương yêu chân thành, cùng nhau chia sẻ:

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
...
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.

Chỉ cần "thương nhau tay nắm lấy bàn tay" là có đủ sức mạnh để chống chọi với những cơn "sốt run người", những ngày "buốt giá", những đêm "sương muối" giữa rừng,...

Bài thơ thiên về khai thác đời sống nội tâm, tình cảm người lính, vẻ đẹp của Đồng chí là vẻ đẹp của đời sống tâm hồn người lính mà nơi phát ra vầng ánh sáng lung linh nhất là mối tình đồng đội, đồng chí quyện hòa với tình giai cấp. Hình ảnh "đầu súng trăng treo" xuất hiện ở cuối bài thơ năng vẻ đẹp người lính lên đến đỉnh cao khái quát, trong đó có sự hài hòa giữa hiện thực và lãng mạn đồng thời mang ý nghĩa tượng trưng sâu sắc.

Hình ảnh người lính trong bài thơ hiện lên thật ấn tượng, vừa mang chất hiện thực nhưng vẫn không kém phần lãng mạn. vẻ đẹp ấy toát ra từ tâm hồn, tình cảm, từ tấm lòng của người lính. Ta hiểu hơn những người lính cụ Hồ và càng hiểu nguyên nhân chiến thắng kẻ thù hơn ta rất nhiều về phương tiện chiến tranh. Dân tộc Việt Nam đã thắng không phải bằng thứ vũ khí lạnh lùng vô cảm. Sức mạnh của dân tộc Việt Nam chính là từ những trái tim "đồng chí" cùng một nhịp đập hướng về Tổ quốc thân yêu.

Trên đây là bài học "Bài số 22: Hình ảnh người lính trong bài thơ Đồng chí của Chính Hữu" mà dayhoctot.com muốn gửi tới các em. Để rèn luyện về kỹ năng làm bài thi và kiểm tra các em tham khảo tại chuyên mục "Đề thi học kì 1 lớp 9" nhé.

Nếu thấy hay, hãy chia sẻ tới bạn bè để cùng học và tham khảo nhé! Và đừng quên xem đầy đủ các bài Soạn Văn Lớp 9 của dayhoctot.com.

• Từ khóa:
• Lớp 9
• Ngữ Văn Lớp 9
• Môn Ngữ Văn
• Nghị luận xã hội lớp 9
• Văn mẫu lớp 9