Bài số 90: Anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long đã gây rất nhiều thiện cảm cho người đọc. Em có cảm nhận gì về nhân vật này?

Bài trước
Bài sau  

Có những nốt nhạc trầm ngâm đến gần như câm lặng nhưng lại mang đến cho người nghe những ý vị sâu sắc và tạo nên nhiều tiếng vang. Có những con người thầm lặng vô danh nhưng lại được hiểu rất nhiều. Anh thanh niên trẻ bước vào những trang viết trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long với công việc lặng lẽ khiến ta hiểu sâu về anh để quý trọng và yêu mến anh, nhưng đồng thời cũng gợi cho chúng ta những suy nghĩ sâu xa.

BÀI LÀM 1

Có những nốt nhạc trầm ngâm đến gần như câm lặng nhưng lại mang đến cho người nghe những ý vị sâu sắc và tạo nên nhiều tiếng vang. Có những con người thầm lặng vô danh nhưng lại được hiểu rất nhiều. Anh thanh niên trẻ bước vào những trang viết trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long với công việc lặng lẽ khiến ta hiểu sâu về anh để quý trọng và yêu mến anh, nhưng đồng thời cũng gợi cho chúng ta những suy nghĩ sâu xa.

Trước hết, đọc Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long, người đọc cảm nhận sâu sắc hình ảnh anh thanh niên trẻ say mê lao động, có tinh thần trách nhiệm cao với công việc khiến mỗi chúng ta trân trọng và cảm phục. Từ giã cuộc sống đô thị, nơi xa hoa, lộng lẫy, anh thanh niên trẻ tình nguyện trở về quê hương - mảnh đất Sa Pa, lên đỉnh Yên Sơn lạnh giá làm việc. Anh làm công tác khí tượng thủy văn kiêm vật lí địa cầu, quanh năm vắng bóng và âm thanh của con người. Chỉ nói về mình vẻn vẹn có năm phút, một cách rất khiêm tốn, anh đã cho chúng ta hiểu hết sự gian khổ của công việc anh làm “Công việc nói chung dễ, chỉ cần chính xác. Gian khổ nhất là lần ghi và báo về lúc một giờ sáng. Rét, bác ạ. Ở đây có cả mưa tuyết đấy. Nửa đêm đang nằm trong chăn, nghe chuông đồng hồ chỉ muốn đưa tay tắt đi... Xách đèn ra vườn, gió tuyết và lặng im ở bên ngoài như chỉ chực đợi mình ra là ào ào xô tới”. Anh đã Không bỏ qua, không chậm trễ một lần nào dẫu ban ngày hay ban đêm, khi gió lớn hay tuyết rơi. Bởi trong anh đã ý thức được công việc của mình rất rành rọt, dứt khoát. Chúng ta thật xúc động khi đọc những dòng suy nghĩ của anh:

“Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc?

Trong dòng suy nghĩ ấy thực chất là ý thức trách nhiệm. Nguyễn Thành Long thật sâu sắc khi đưa dòng suy nghĩ này đặt vào tâm lí của anh, để anh tự khẳng định chính mình. Anh hiểu được rằng mỗi việc làm của anh là một mắt xích quan trọng trong cái chuỗi công việc chung của nhiều người, của mọi người. Thiếu một lượng thông tin chỉ từ cái đài quan sát của anh, biết đâu việc dự báo thời tiết cho cả một huyện, một tỉnh, một vùng, chả vì thế mà kém chính xác đi, hoặc còn tệ hại hơn sai lệch đi?

Đã bấy lâu nay, công việc của anh là đo gió, đo mưa, đo nắng, ghi chép rồi gọi về máy bộ đàm, báo cáo về trung tâm. công việc của anh âm thầm lặng lẽ tưởng chừng như cô đơn nhưng anh vẫn khẳng định:

Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được?

Đó là lời tâm sự của anh với ông họa sĩ già. Phải chăng trong lời nói ấy chứa đựng bao nhiêu tình yêu, niềm say mê với công việc. Con người thật sự không cô đơn bởi trong con người với công việc là một. Anh thanh niên - một con người vô danh nhưng thực là một con người với mọi ý nghĩa tốt đẹp của danh từ ấy, bởi anh đã sống với ý thức trách nhiệm đầy đủ của một con người.

Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất (lời anh thanh niên với ông họa sĩ già). Thế mới biết công việc đối với anh là quan trọng nhất. Nó là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của anh, là cái đích anh vươn tới bấy lâu nay. Nguyễn Thành Long đã dùng mấy trang viết để diễn tả niềm say mê công việc của anh? Không! Chỉ vài dòng ngắn ngủi ông đã diễn tả rõ điều đó. Vượt qua tất cả khó khăn anh vẫn cống hiến "một giờ sáng đi ốp". Và để rồi chính anh là người góp phần làm nên chiến thắng, nhờ việc phát hiện ra đám mây khô mà anh đã giúp không quân ta hạ được bao nhiêu phản lực Mỹ trên cầu Hàm Rồng. Có lẽ sẽ chẳng mai vui mừng bằng anh, nó (chiến thắng ấy) đã là động lực để anh làm việc.

Phải chăng Nguyễn Thành Long đã khắc tạc tên anh bằng cả tâm huyết, bằng cả sự cảm phục đậm nét. Anh chính là hình ảnh thế hệ trẻ Việt Nam đang say mê lao động xây dựng đất nước, là tấm gương cho mỗi chúng ta học tập, noi theo. Anh là một con người mà trong lòng luôn rực rỡ một khát vọng: Sống đẹp, sống có ý nghĩa, sống có ích cho đất nước, cho mọi người. Ở anh toát lên một lối sống giản dị yêu đời tâm hồn trong sáng và trái tim giàu tình yêu thương. Có trách nhiệm đối với mọi người, với công việc anh cũng sống trách nhiệm, với chính mình không buông thả. Chính ông họa sĩ cũng đã nghĩ:

Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước, dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn.

Nhưng không! Cuộc sống của anh thật giản dị, gọn gàng và sạch sẽ. Tất cả thu gọn trong một góc trái gian nhà với chiếc giường con, một chiếc bàn học, một giá sách. Chẳng cần tìm hiểu sâu thêm, chỉ cần dừng ngay trước nơi anh làm việc cũng đủ để ta thêm yêu mến, quý trọng anh. Nếp sống hằng ngày của anh tổ chức có nề nếp: Ăn, ngủ, làm việc và đọc sách. Anh chẳng khác nào một người đang sống giữa xã hội chứ không phải sống một mình cô đơn. Sống như thế không phải là dễ nhưng đó thực sự mới là sống đẹp. Cái đẹp ấy không bắt nguồn từ ham muốn giả tạo mà bắt nguồn từ bản chất tâm hồn đẹp.

Sống ở vị trí cô độc nhất thế gian nhưng anh không buồn, không chán vẫn ham học tập, đọc sách, trồng hoa, nuôi gà. Anh lấy đó làm nguồn vui và cũng là để tăng thêm sự hiểu biết.

Thật là đầy ý nghĩa khi tác giả đưa vào truyện ngắn chi tiết về vườn hoa của chàng trai với bao nhiêu hoa đơn, thược dược... Đó không chỉ là hoa của thiên nhiên, đó còn là cái gì tốt đẹp nhất của cuộc đời, đó chính là tâm hồn anh. Và chính anh đã hào phóng tặng nó cho mọi người, cho ông họa sĩ, cho cô kĩ sư... Từ chi tiết ấy như toát lên một triết lí sống: hãy sống tốt đẹp, hãy đến với cuộc sống, đến với mọi người bằng tất cả những gì tốt đẹp nhất của mình.

Trong sự cô độc nơi làm việc, tâm hồn anh gần gũi con người biết chừng nào, ấm áp biết chừng nào. Anh luôn khao khát được gặp gỡ với mọi người: Bác lái xe đã xử sự rất đúng khi đặt ra thành lệ việc ngừng xe lại nửa giờ nơi đỉnh núi cao để thỏa mãn nguyện vọng của anh, nhưng cũng là để được gặp gỡ và tỏ lòng yêu mến một tâm hồn trong sáng như anh. Anh luôn quan tâm đến mọi người. Anh trao gói tam thất cho bác lái xe rất chu đáo chỉ vì hôm qua bác chẳng bảo bác gái vừa ốm dậy là gì? Thái độ ấy, tình cảm ấy còn được bộc lộ ở sự hiếu khách của anh. Anh đã tiếp đón ông họa sĩ già và cô gái rất chân thành tự nhiên. Anh chân tình quan tâm đến niềm vui và hạnh phúc của người khác. Anh hồ hởi và thích giao tiếp, anh nói những điều người ta ít nghĩ. Từng giây phút trò chuyện đối với anh là quý giá biết bao nhiêu. Bởi lúc ấy anh thổ lộ những gì sâu kín trong lòng. Mà chính những lời bộc bạch ấy lại gây ấn tượng với người đọc.

Ta hãy xem anh khiêm tốn biết bao: Chỉ nói về mình có năm phút trong tổng số ba mươi phút gặp gỡ nhưng anh lại để lại ấn tượng khó quên. Nói về mình đã ít mà cách nói cũng hết sức nhẹ nhàng. Anh cho rằng những gì anh làm đâu có đáng gì so với mọi người khác như bác kĩ sư su hào, anh cán bộ nghiên cứu bản đồ sét mà trong hoàn cảnh tiếp hai người khách xa tới thì anh hoàn toàn có thể khoa trương cường điệu. Nhưng anh đã không làm vậy. Anh từ chối ông họa sĩ vẽ mình và chân thành giới thiệu bao nhiêu người đáng vẽ hơn anh: Ông kĩ sư su hào, anh cán bộ nghiên cứu sét...

Chính cuộc sống của anh đã gợi ra một âm vang cho mỗi thế hệ trẻ sau này. Anh là tấm gương tiêu biểu cho hình tượng con người mới Việt Nam đang đi xây dựng đất nước với lối sống đầy tình cảm. Chính điều đó đã tạo cho chúng ta lòng tin yêu vào chế độ mới, cuộc sống mới. Phải chăng anh chính là Mai An Tiêm trong thời đại ngày nay.

Anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long là một hình tượng điển hình cho thế hệ trẻ Việt Nam đang xây dựng đất nước. Một con người với lí tưởng cao đẹp: Sống và cống hiến... Anh là tấm gương cho chúng ta học tập, noi theo. Và khúc ca của Thanh Hải chợt vọng lại trong lòng chúng ta Một mùa xuân nho nhỏ - Lặng lẽ dâng cho đời...

 

BÀI LÀM 2

Tự hào về con người và đất nước, Chế Lan Viên đã từng viết với tất cả cảm xúc dào dạt của lòng mình:

“Hỡi sông Hồng tiếng hát bốn ngàn năm
Tổ quốc bao giờ đẹp thế này chăng?”

Quả thật, đất nước và con người Việt Nam đẹp đẽ hơn bao giờ hết trong thế kỷ XX, qua chiến đấu, chiến thắng và xây dựng đất nước trong hòa bình, vẻ đẹp của đất nước và con người trong chiến đấu bảo vệ Tổ quốc được khắc họa nhiều trong văn thơ, ở nhiều góc độ khác nhau. Nhưng vẫn chưa thật đầy đủ nếu ta không nhìn thấy họ trong lao động dựng xây. Nhà văn Nguyễn Thành Long với những trang viết giàu chất thơ đã cho ta gặp gỡ những con người say sưa, thầm lặng làm việc. Họ cống hiến sức mình cho Tổ quốc vô tư. Nhân vật chính của truyện - Anh thanh niên là một trong rất nhiều những con người âm thầm, say sưa và vô tư đó.

Đọc tác phẩm, điều ta cảm nhận được ở anh là lòng say mê lao động, nhiệt tình cống hiến cho đất nước khiến chúng ta trân trọng và cảm phục.

Là một chàng trai trẻ vừa tốt nghiệp đại học, vậy mà anh đã rời bỏ nơi phồn hoa đô thị kia để rồi tự nguyện trở về Sa Pa lạnh lẽo heo hút - quê hương yêu dấu của mình. Trở về Sa Pa anh đã gặp biết bao những khó khăn trong công việc: Một mình trên đỉnh Yên Sơn cao hai nghìn sáu trăm mét, một nơi heo hút và vắng lặng, không người bầu bạn, nhưng những suy nghĩ về quê hương đã giúp anh vượt qua tất cả: Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc?

Qua những lời bộc bạch hết sức giản dị mà sâu sắc của anh, ta mới thấy hết được ý chí và nghị lực phi thường đã giúp anh gắn bó với nơi đây. Đó là tình yêu quê hương, tình yêu đất nước rất đáng được trân trọng.

Và xuất phát từ chính tình cảm đó anh đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao cả với công việc. Qua những lời kể về công việc, về những lần đi ốp lúc một giờ sáng trong lời tâm sự của anh với ông họa sĩ và cô kĩ sư. Đã bao nhiêu lần anh nghe tiếng chuông đồng hồ reo báo đến giờ đi ốp và cũng bao lần anh định đưa tay ra tắt đi nhưng tinh thần trách nhiệm thường trực không cho phép làm việc ấy. Vậy là anh choàng dậy chui ra khỏi chăn, gió tuyết và lặng im như chỉ chực đợi anh ra là ào ào xô tới ta càng hiểu thêm về nghị lực và ý chí phi thường của anh nhưng anh hiểu và ý thức được rằng những vất vả ấy đâu thấm tháp gì so với những khó khăn mà nhân dân ta phải đối mặt. Anh hiểu rằng bên anh còn có biết bao nhiêu những anh em đồng chí, công việc và nhiệm vụ của mình chỉ là một mắt xích nhỏ trong chuỗi dài những nhiệm vụ trước mắt mà nhân dân, đất nước mình phải hoàn thành trong sự nghiệp và công cuộc xây dựng đất nước.

Phải say mê và yêu nghề lắm thì anh mới có thể coi mình với công việc đi đôi, coi công việc là người bạn gắn bó. Có lúc anh nghĩ mình thật lẻ loi tựa như một ngôi sao xa giữa bầu trời đen kịt nhưng khi đến với công việc anh đã nhận ra nếu cất nó đi thì buồn đến chết mất. Dường như lúc này anh với công việc hòa làm một, gắn bó khăng khít. Anh quên đi cái cảm giác là người cô độc nhất thế gian bởi lúc nào bên anh cũng là công việc, là trách nhiệm mà anh luôn hoàn thành và cần mẫn làm việc bằng tất cả niềm say mê tâm huyết. Anh hiểu được công việc lao động âm thầm này của anh đã và dạng góp phần vào cuộc kháng chiến của dân tộc. Nhờ có anh phát hiện ra đám mây khô mà ngày ấy, tháng ấy không quân ta đã hạ được bao nhiêu phản lực Mỹ trên cầu Hàm Rồng. Công việc của anh góp một phần bé nhỏ vào chiến thắng của quân dân ta, qua đó có thể nói anh là tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam, cho những người mới rất cần cho đất nước trong thời đại bấy giờ cũng như hiện nay.

Chỉ bấy nhiêu thôi đã giúp ta thấy hết được những suy nghĩ và tinh thần trách nhiệm, niềm say mê lao động của anh thanh niên. Không chỉ có thể ở anh ta còn cảm nhận được một lối sống vô cùng cao đẹp giàu tình người và tinh thần lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống, gợi cho ta một cảm giác hết sức thân thiện và gần gũi mến yêu.

Đọc câu chuyện, qua những cử chỉ của anh, ta cảm nhận được anh là một người biết quan tâm đến mọi người. Ngay từ trong lần gặp gỡ, ông họa sĩ và cô kĩ sư đã chứng kiến những hành động hết sức nhiệt thành như thế. Anh tặng cho bác lái xe củ tam thất khi nghe nói vợ bác bị ốm. Hay khi đón tiếp những vị khách trong lần đầu gặp gỡ, anh rất vồn vã, niềm nở: anh pha trà mời khách, hái những bông hoa rực rỡ trong vườn tặng cho cô gái, khi chia tay anh tặng họ một làn trứng để họ ăn đường. Và anh cũng thật tự nhiên không chút e ngại với những vị khách mới làm quen, anh dễ dàng nói những điều mà người ta chỉ nên nghĩ mà thôi.

Quả thật chi qua một cuộc trò chuyện ngắn ngủi vậy mà anh thanh niên đã để lại một ấn tượng hết sức đẹp đẽ với ông họa sĩ, cô kĩ sư và người đọc. Đó là cảm giác rất thân thiện, gần gũi, mến yêu.

Mặc dù sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao hai nghìn sáu trăm mét vậy mà anh khiến mọi người hết sức ngạc nhiên khi nhìn thấy vườn hoa rực rỡ đầy màu sắc giữa cái lạnh lẽo heo hút quanh năm mây mù che phủ của Sa Pa, khi vào trong căn phòng nhỏ, mọi đồ đạc và không gian căn phòng khiến ông họa sĩ ngạc nhiên bởi nó trái ngược với những suy nghĩ ban đầu của ông một căn phòng sạch sẽ với bàn ghế, sổ sách, biểu đồ... rất gọn gàng, ngăn nắp. Anh không chỉ miệt mài làm việc mà còn có ý thức tiến bộ, say mê nghiên cứu khoa học, điều đó được thể hiện qua lời tâm sự của anh với cô kĩ sư về những cuốn sách và về mảnh đất này. Tất cả đã làm cho cuộc sống của anh trở nên đẹp đẽ và ấm áp biết bao.

Trong cuộc trò chuyện ngắn ngủi ấy ta còn bắt gặp một sự khiêm tốn rất mực của anh, anh giới thiệu cho hai vị khác những người bạn của mình cũng đang làm việc âm thầm bền bỉ như: bác kĩ sư vườn sau, ngày ngày thụ phấn cho hoa; anh kĩ sư khoa học nghiên cứu bản đồ sét. Chính những con người với những đức tính vô cùng cao đẹp ấy giúp ta hiểu rằng còn rất nhiều những tấm gương sáng để chúng ta noi theo, giúp ta thêm tin yêu cuộc sống vào chế độ mới của Đảng và Bác Hồ.

Kết thúc câu chuyện là cuộc chia tay hết sức nhẹ nhàng với biết bao lưu luyến mà anh thanh niên để lại trong lòng ông họa sĩ và cô kĩ sư trẻ. Anh quả là một thanh niên có tâm hồn phong phú, yêu đời, yêu cuộc sống, là con người yêu nghề và hơn hết ở anh có một tinh thần lạc quan và một lí tưởng sống vô cùng cao đẹp. Chính sự lạc quan và tin yêu cuộc sống đã giúp anh vượt qua những khó khăn, thử thách để hoàn thành tốt nhiệm vụ, hoài bão ước mơ của mình. Anh là người đại diện cho những con người vô danh âm thầm lặng lẽ của Sa Pa mà tên của họ gắn liền với tên công việc: bác lái xe, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu, bác kĩ sư vườn rau... tất cả họ đang từng ngày, từng giờ góp phần bảo vệ và xây dựng đất nước, góp phần vào sự nghiệp lớn lao của dân tộc. Họ chính là những người thuyền trưởng lái con tàu đưa đất nước vượt trùng dương với biết bao thử thách đến bến bờ độc lập, hạnh phúc.

Khi tới Sa. Pa chắc hẳn mọi người thường nghĩ đây là chốn nghỉ mát, một nơi lạnh lẽo heo hút nhưng ở đó có những con người với trái tim rực lên ngọn lửa nhiệt tình đã xua tan đi giá lạnh khắc nghiệt của thiên nhiên, vượt qua khó khăn để âm thầm cống hiến cho đất nước. Anh thanh niên là một điểm sáng trong câu chuyện mà ở anh tỏa ra biết bao những phẩm chất, tình người đáng mến. Hình ảnh của anh là hình ảnh mẫu mực về con người mới mà chúng ta, thế hệ trẻ của đất nước học tập noi theo.

Đọc tác phẩm của Nguyễn Thành Long, hẳn ta sẽ bỏ đi trong ý nghĩ của mình cái định kiến: Sa Pa - chốn nghỉ ngơi, thư giãn. Đến Sa Pa ta bắt gặp tập thể những con người lao động có trái tim rực lửa. Anh thanh niên là một trái tim ấy. Nhiệt huyết từ tuổi trẻ, từ trái tim con người lao động hết mình ấy tỏa sáng, làm ấm lòng người đọc, gieo thêm niềm tin, hi vọng vào lòng người về một ngày mai tươi sáng của đất nước. Ngày mai tươi sáng ấy được dệt nên bằng triệu triệu những trái tim yêu nước nồng nàn đang ngày đêm vì đất nước.

Bài trước
In bài này
Bài sau  
Các bài học liên quan

Bài số 80: Phân tích bài thơ Nói với con của Y Phương.

Ngợi ca tình quê hương, gia đình không phải là một đề tài mới. Xét về đề tài, bài thơ Nói với con của Y Phương cũng vậy. Tuy nhiên, bài thơ có một sức riêng. Sức sống ấy có được là nhờ cách diễn đạt tình cảm độc đáo mang đậm bản sắc của người dân tộc miền núi.
Bài số 80: Phân tích bài thơ Nói với con của Y Phương.
Các chương học và chủ đề lớn
Học tốt các môn khác lớp 9

Bài học nổi bật nhất

Đề thi lớp 9 mới cập nhật