Bài số 104: Hình ảnh những cô gái Trường Sơn qua truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê

Bài trước
Bài sau  

Những ngôi sao xa xôi là tác phẩm tiêu biểu viết về ba cô gái thanh niên xung phong làm việc trên tuyến đường Trường Sơn, trên một cao điểm ở một tuyến đường trọng điểm.

BÀI LÀM

Lê Minh Khuê là một nữ nhà văn xuất hiện vào những năm cuối của cuộc kháng chiến chống Mỹ. Lê Minh Khuê thường viết về những cô gái, chàng trai thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Những ngôi sao xa xôi là tác phẩm tiêu biểu viết về ba cô gái thanh niên xung phong làm việc trên tuyến đường Trường Sơn, trên một cao điểm ở một tuyến đường trọng điểm. Họ (Định, Thao, Nho) hiện lên với vẻ hồn nhiên, dũng cảm, lạc quan, yêu đời với những cá tính riêng biệt. Đó là những điểm gây ấn tượng cho người đọc, làm cho chúng ta cảm phục, trân trọng họ.

Ba cô gái thanh niên xung phong bước vào trang viết của Lê Minh Khuê với những nét nữ tính, rất riêng biệt: Định, Thao, Nho. Họ là những cô gái từ thành thị tình nguyện xung phong ra chiến trường với ước muốn giải phóng đất nước. Họ ra đi mang theo bao ước mơ, hoài bão của tuổi trẻ. Dưới lời kể của nhân vật tôi (Phương Định), người đọc như đang sống lại cùng cô với những kỉ niệm thuở ấu thơ:

Cái bàn học kê ở góc phòng, rồi con phố nhỏ... tất cả đều là những hành trang mang theo trong cô, giúp cô chiến đấu.

Ba cô gái - ba sở thích. Ba cô gái - ba tính cách nhưng họ sống gắn bó với nhau như chị em ruột thịt.

Phương Định luôn thích hồi tưởng lại những kỉ niệm quá khứ. Ở sâu trong rừng, cô vẫn luôn hướng về gia đình, về căn gác nhỏ nơi cô đã sống suốt tuổi ấu thơ, ngay cả những con người quanh đó nữa. Từ nhỏ, Phương Định đã mê hát. Ban đêm đứng trên căn gác nhỏ, nhìn xuống khoảng đất sâu thẳm, Định khẽ cất tiếng hát, ông bác sĩ bên cạnh lại ra hiệu qua bức tường. Cứ như vậy hồi tưởng lại quá khứ cô sống vui hơn, quên đi phần nào những nguy hiểm luôn rình rập. Dù đã là một phụ nữ, Phương Định lại ngây thơ, hồn nhiên như một đứa trẻ. Hoàn cảnh không làm cô giảm tình yêu quê hương, đất nước, yêu cuộc sống của mình.

Khác Định, Nho là người nhỏ tuổi nhất. Tính cô lại càng trẻ con hơn. Nho thích mút kẹo, uống sữa. Hằng ngày, Nho luôn được hai chị cưng chiều, luôn được phần việc nhẹ hơn. Tuyệt nhiên, không phải vì vậy mà Nho ỷ lại công việc vào Thao và Định. Vẫn cứng rắn và đầy sự dũng cảm, Nho cùng hai chị đi phá bom. Người tuy nhỏ nhưng ý chí không nhỏ, Nho vẫn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình: Xử lí hai quả bom dưới lòng đường. Có phá được bom nhưng bị thương do bom nổ khá gần. Vui mừng đã xóa tan đi cái cảm giác đau đớn về thể xác của mình.

Đại diện cho tuổi trẻ yêu nước, không ngại khó khăn, Thao đã vào chiến trường này được mấy năm rồi. Là một cô gái thành thị, Thao không yểu điệu, chị rất cương quyết khi làm việc. Lớn tuổi nhất, nhiều kinh nghiệm nhất, Thao trở thành thủ trưởng của hai cô em gái trong đơn vị. Càng chú ý, ta càng thấy chị Thao thật đặc biệt. Trong những lúc nguy hiểm nhất thì chị lại bình tĩnh đến nỗi khiến người ta phát bực. Thao - cô chị cả, luôn chăm sóc Định và Nho. Nhìn cảnh Nho bị thương, Thao còn thấy đau hơn cả Nho. Từ bao giờ, ba cô gái Thao, Nho, Định đã gắn bó với nhau như chân với tay.

Hình ảnh những cô gái trên cao điểm thật trẻ trung, hồn nhiên nhưng gan dạ. Ba cô gái vẫn giữ ba nét riêng biệt, ba cá tính riêng nhưng vẫn đầy tình yêu, đầy nữ tính. Sống trong hoàn cảnh khốc liệt của chiến tranh, bằng tình yêu thương của họ, đã làm dịu đi những mất mát đau thương.

Và cũng từ đó, nhận thức, ước nguyện giải phóng quê hương, họ - những cô gái thanh niên xung phong hiện lên với tinh thần trách nhiệm cao với công việc; với sự dũng cảm của những cô gái khiến mỗi chúng ta khi lật lại những trang viết lại thấy cảm phục, trân trọng họ hơn. Liệu rằng Lê Minh Khuê đã dùng mấy trang viết đủ để viết lên tinh thần chiến đấu, công việc gian lao vất vả của ba cô gái thanh niên xung phong? Không chỉ với vẻn vẹn một trang viết mà Lê Minh Khuê đã diễn tả được điều ấy. Tuy hoàn cảnh sống của họ là một nơi chiến trường ác liệt luôn luôn phải đối diện với tử thần, dẫu công việc có nguy hiểm: sau mỗi trận bom của địch thả xuống, họ lại lao ra trận địa phá bom... nhưng họ vẫn đầy tinh thần trách nhiệm, vì nhiệm vụ họ vẫn hoàn thành công việc. Đã có lúc họ nghĩ đến hiểm nguy nhưng đó chỉ là mờ nhạt mà thôi! Bởi chính tinh thần trách nhiệm cao họ đặt lên làm tiêu chí làm việc của họ, với công việc phá bom nguy hiểm, đôi bàn tay của họ khéo kéo nhẹ nhàng luôn từng chút một gạt đất lấp xung quanh quả bom. Lê Minh Khuê đã miêu tả tỉ mỉ, đan xen bởi cảm giác ghê rợn hãi hùng của ba cô gái thanh niên xung phong: Định Thao, Nhọ: thần kinh căng như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng khắp xung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có thể chốc nữa.

Chỉ với mấy câu văn nhưng Lê Minh Khuê đã diễn tả sự dũng cảm gan dạ của những cô gái thanh niên xung phong. Mặc dù suốt cả mấy năm trời, ngày nào họ cũng làm công việc đó. Họ là những người phụ nữ Việt Nam có tinh thần: gan dạ, dũng cảm, kiên trung, bất khuất. Họ thật xứng đáng với tám chữ vàng mà Bác Hồ trao tặng Phụ nữ Việt Nam: Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang.

Vượt lên trên tất cả những khó khăn, gian lao vất vả là tình đồng chí, đồng đội gắn bó. Dù họ là ba cô gái với ba tính cách, ba sở thích khác nhau nhưng họ coi nhau như chị em ruột thịt trong gia đình, yêu thương, đùm bọc lẫn nhau: nhất là khi Nho bị thương trong hầm bị sập, Định đã băng bó, chị Thao sốt ruột và cảm thấy đau đớn hơn người bị thương, chăm sóc tận tình cho Nho.

Tình đồng đội gắn bó keo sơn là đặc điểm vốn có của người chiến sĩ Việt Nam. Những cô gái thanh niên xung phong mở đường cho xe vào miền Nam là những hình tượng, những đề tài cho các nhà thơ, nhà văn. Khai thác từ hình tượng ấy, Lâm Thị Mỹ Dạ có bài Khoảng trời hố bom:

Chuyện kể rằng em cô gái mở đường
Để cứu con đường đêm ấy khỏi bị thương
Cho đoàn xe kịp giờ ra trận
Em đã lấy tình yêu Tổ quốc của mình thắp lên ngọn lửa
Đánh lạc hướng thù hứng lấy luồng bom...

Phạm Tiến Duật cũng viết về những người chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong bài Bài thơ về tiểu đội xe không kính... Họ - những người thanh niên xung phong - một thế hệ trẻ làm nên lịch sử, làm nên đại thắng mùa xuân 1975. Chúng ta ấn tượng về ba cô gái trong truyện Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê, đó là cảm xúc chân thực mà nhà văn đã bộc lộ.

Thời gian vẫn cứ trôi, chiến tranh lại càng khốc liệt, những ngôi sao xa xôi vẫn luôn soi đường cho họ, thêm sức mạnh cho họ để tiếp tục đóng góp cho đất nước. Họ cũng chính là những ánh sao nhỏ bé lấp lánh góp phần tỏa sáng cho đất nước Việt Nam sáng bừng lên từ trong đêm tối.

Từ hình tượng Phương Định, Nho, Thao, Lê Minh Khuê đã khắc họa đậm nét những con người đại diện cho giới trẻ trong thời kì kháng chiến chống Mỹ. Đồng thời qua ba nhân vật này, tác giả cũng muốn đề cao vai trò người phụ nữ trong mọi lúc, mọi nơi. Mở rộng ra, tác phẩm còn để lại cho người đọc một bức tranh về con người kháng chiến mà đặc biệt là những cô thanh niên xung phong gan dạ, phi thường. Đọc xong truyện, ba cô gái trong truyện đã để lại trong em sự cảm phục và quý mến đặc biệt, mà hơn thế nữa, em càng thấy tự hào hơn khi mình cũng là một cô gái và có thể em sẽ trở thành một nữ thanh niên xung phong trong thời kì kinh tế công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Bài trước
In bài này
Bài sau  
Các bài học liên quan
Các chương học và chủ đề lớn
Học tốt các môn khác lớp 9

Bài học nổi bật nhất

Đề thi lớp 9 mới cập nhật