Đề: Cảm nhận của em về nỗi khổ và tình cảm cao quý của nhà thơ Đỗ Phủ qua bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá

Bài trước
Bài sau  

Nêu đặc điểm chính của thơ Đỗ Phủ là hiện thực và nhân đạo, thì bài thơ này là một bài thơ tiêu biểu. Từ trước tới nay, khi nói đến giá trị nhân đạo trong thơ Đỗ Phủ, trước hết người ta nói đến bài “Mao ốc vị thu phong sở phá ca".

BÀI LÀM

Nêu đặc điểm chính của thơ Đỗ Phủ là hiện thực và nhân đạo, thì bài thơ này là một bài thơ tiêu biểu. Từ trước tới nay, khi nói đến giá trị nhân đạo trong thơ Đỗ Phủ, trước hết người ta nói đến bài “Mao ốc vị thu phong sở phá ca".

Vì sao nói việc gió thu tốc nhà đầy đau khổ xót xa lại là bài hát? Ở đây ca được hiểu là một thể loại thơ cổ. Nhạc phủ đời Hán có thể loại là “ca hành" mà đặt ra hai thể “ca” và “hành". Thể “ca” trong bài “Mao ốc vị thu phong sở phá ca" là một thể loại (ca và hành đều có nghĩa là bài hát, bài ca).

Từ việc nhà tốc mái dẫn đến nhiều cảnh đời đau khổ, xót xa. Lợi dụng gió thổi tốc mái, trẻ con nghèo khổ hàng xóm ngỗ xược, khi thấy Đỗ Phủ già yếu, mà chạy đến cướp tranh mang về. Tác giả đành bất lực đứng nhìn lũ trẻ con cướp giật từng tấm tranh. Mặc dù Đỗ phủ cố sức quát tháo “khản tiếng, rát hầu" nhưng cũng không giữ lại được những cọng tranh đã mất về tay lũ trẻ.

Trước cảnh cướp giật tranh của lũ trẻ, Đỗ Phủ chỉ biết "quay về, vịn gậy thở than hoài". Đỗ Phủ giận mà không ghét lũ trẻ nghèo khổ. Vì ông biết rằng, cũng vì hoàn cảnh nghèo khổ, túng thiếu mà chúng phải làm thế! Lòng thông cảm những con người nghèo khổ trong Đỗ Phủ được thể hiện dưới những câu thơ mủi lòng, kín đáo.

Nghệ thuật dựng cảnh ở đoạn thơ này thật tài tình. Đỗ Phủ vừa kể, vừa tả. Tác giả khéo lựa chọn những chi tiết cụ thể và rất gợi hình. Các chi tiết: vịn gậy than thở hoài, mây đen kịt, chăn vải lâu năm lạnh hơn sất, con thơ năm hỗn đạp rách toang, đều là những chi tiết thực, gây ấn tượng cho người đọc. Cảnh đêm rét, trời mưa, nhà dột, Đồ Phủ ngồi suốt đêm không ngủ được, với bao cơ cực, tủi nhục, ê chề, đau đớn của một thiên tài có thể là gây nhiều xúc động nhất, ở đây, hình ảnh của một con người suốt đời nghèo, khổ sở và tật bệnh lại hiện lên, làm xốt gan, cháy ruột bao nhiêu con người.

Giá trị bài thơ chính là từ nỗi đau của riêng một người, nỗi bất hạnh của một gia đình, Đỗ Phủ đã nói lên được số phận và cuộc sống của quảng đại quần chúng nhân dân thời Đường lúc bấy giờ. “Từ ngày loạn lạc” mà Đỗ Phủ nói đến ở đây, tức là từ khi xảy ra loạn An Lộc Sơn (755). Loạn An Lộc Sơn xảy ra, chiến tranh liên miên, gia đình của Đỗ Phủ phải luôn luôn sống trong hoàn cảnh loạn lạc. Con chết, nhà cửa không có, đói nghèo, bệnh tật ngày đêm dày vò. Phần vì lo việc nước, phần vì lo việc nhà, nên Đỗ Phủ thường “sinh mất ngủ". Chiến tranh chẳng những làm cho đói nghèo, khổ sở, mà còn phá vỡ tình cảm và quan hệ con người với con người. Đỗ Phủ xót xa mà viết lên câu thơ nghẹn ngào nước mắt: “Xóm nam, lũ trẻ khinh già yếu, nỡ cướp liền tay trước mặt ta”. Hình ảnh bà lão hái trộm táo trong bài thơ “Hựu trình Ngô Lang” và lũ trẻ cướp giật từng tấm tranh trong bài thơ này đều là xuất phát từ sự nghèo khổ mà ra. Trước việc làm của bà lão nghèo và lũ trẻ nghèo, Đỗ Phủ không nỡ trách mắng, mà chỉ biết ngậm ngùi, xót xa. Từ một mái tranh nhà tốc mái, ướt dột, không đủ che thân. Đỗ Phủ ước mơ đến “Ngàn vạn gian nhà rộng”. “Ngàn vạn gian nhà rộng” ấy không phải cho riêng mình Đỗ Phủ mà là để “Che khắp nhân gian, dân rét mừng”. Ước mơ của Đỗ Phủ thật lớn lao, cao đẹp. Ông ước mơ cho toàn nhân loại, nhất là những người đói rét đều có nhà cao, cửa rộng để họ được thoát khỏi cảnh cơ hàn, khỏi chịu cảnh “Tháng tám, thu cao gió thổi lồng” và mái nhà tranh của họ “bốc sạch không”. Tòa nhà Đỗ Phủ mơ ước chẳng những nhiều, rộng rãi, vô số “ngàn vạn gian” mà nó phải là những ngôi nhà cao ngất, chắc chắn “vững như núi, gió mưa chẳng chuyển”. Ước mơ của ông thật là thực tế và cụ thể. Có thể ước mơ ấy trong thời buổi nhà Đường hỗn chiến là không có cơ sở, nhưng dù sao nó nói lên ước mơ đầy tính chất lãng mạn của con người “vì dân đen buồn tủi quanh năm”.

Hai câu cuối bài thơ là hai câu chân thành xúc động, phát ra từ trái tim yêu thương con người của Đỗ Phủ. Giá trị nhân đạo cao cả của Đỗ Phủ được thể hiện ở hai câu thơ này. Mơ ước - niềm tin và hy vọng của Đỗ Phủ được diễn tả bằng ngôn ngữ thơ ca: “Than ôi, bao giờ thấy ngôi nhà ấy” Đó là lời cảm thán, tự hỏi của Đỗ Phủ. Có thể ông tự hỏi hình và tự vấn xã hội. Ông vừa tin mà vừa không tin. Ông tin là sẽ có ngày trước mắt ông “Thấy ngôi nhà ấy”, nhưng ông cũng không tin, vì thời Đường loạn lạc, “sướng khổ cách nhau gang tấc” thì làm sao có thể có được “ngàn vạn gian nhà rộng, che khắp nhân gian dân rét mừng”?

Dù hiện thực hay không hiện thực, thì ước mơ của Đỗ Phủ vẫn là chính đáng, cao đẹp, phù hợp với ước mơ của nhân dân nghèo khổ thời Đường.

Khi Đỗ Phủ nhìn thấy ngôi nhà to lớn sừng sững trước mắt và dân nghèo khổ có nơi an cư, thì dù cho túp lều của ông bị đổ và bản thân bị chết rét, ông vẫn cam lòng. Từ một người nghèo khổ ở trong một túp lều tranh bị gió thổi tốc mái và mưa dột suốt đêm, không ngủ được và ước mơ có được tòa nhà rộng "ngàn vạn gian” để mọi người đói rét được hân hoan là một hình tượng đẹp đẽ của toàn bài. Từ bút pháp hiện thực ở phần đầu, Đỗ Phủ chuyển sang bút pháp lãng mạn ở phần cuối. Vì vậy “Mao ốc vị thu phong sở phá ca” có thể coi là một bài thơ tiêu biểu kết hợp hai phương pháp nghệ thuật phổ biến của thơ Đỗ Phủ. Lòng thương mình và thương người của Đồ Phủ thể hiện rất rõ trong bài thơ này.

Ngôn ngữ bài thơ giản dị, dễ hiểu. Hình tượng thơ đẹp đẽ, gợi cảm. Hình tượng nhân vật được tác giả miêu tả rất sinh động, gây xúc động người đọc. Yếu tố hiện thực lãng mạn kết hợp hài hòa. “Cái Tôi” cá nhân và “Cái ta” rộng lớn được nhà thơ diễn tả khéo léo qua từng câu thơ, ý thơ. Cái đặc sắc của bài thơ là từ nỗi khổ “gió thu tốc nhà” của mình, Đỗ Phủ đã liên tưởng đến bao nhiêu người, bao nhiêu gia đình cũng có nỗi khổ đó. Đỗ Phủ chẳng những mơ ước hết chiến tranh, mơ ước trâu được cày, ruộng đồng được gieo cấy, ai cũng cơm no áo ấm, mà ông còn mơ ước đến vấn đề nhà ở cho con người. Bài thơ này là một ước mơ vĩ đại bắt nguồn từ thực tế của nhà thơ.

Bài trước
In bài này
Bài sau  
Các bài học liên quan
Các chương học và chủ đề lớn
Học tốt các môn khác lớp 7

Bài học nổi bật nhất

Đề thi lớp 7 mới cập nhật