ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ

• Bài học cùng chủ đề:
• Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ - Ngắn gọn nhất
• Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ trang 63 SGK Văn 6
• Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về năm khổ thơ đầu trong bài Đêm nay Bác không ngủ của Minh Huệ
• Ngữ pháp tiếng anh hay nhất

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

- Qua câu chuyện về một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch, bài thơ đã thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác với bộ đội và nhân dân, đồng thời thể hiện tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ.

- Bài thơ sử dụng thể thơ năm chữ, có nhiều vần liền thích hợp với lối kể chuyện, kết hợp miêu tả, kể với biểu cảm, có nhiều chi tiết giản dị, chân thực và cảm động.

II. MỘT SỐ NỘI DUNG MỚI VÀ KHÓ

- Minh Huệ tên khai sinh là Nguyễn Thái, sinh năm 1927, quê ở tỉnh Nghệ An, làm thơ từ thời kháng chiến chống thực dân Pháp.

- Trong cuộc đời, Bác đã bao đêm mất ngủ vì lo việc nước, thương dân. Những đêm như thế đã đi vào thơ Bác (Không ngủ được, Cảnh khuya,...). Nhà thơ Minh Huệ cũng có một bài thơ nổi tiếng của mình viết về một đêm Người không ngủ.

Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ của Minh Huệ dựa trên sự kiện có thực: trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân dân ta. Đầu năm 1951, Minh Huệ ở Nghệ An, gặp một người là bộ đội vừa từ Việt Bắc về. Người bạn ấy kể cho nhà thơ một kỉ niệm được gặp Bác trong một đêm trên đường đi chiến dịch Biên giới. Câu chuyện gây xúc động cho Minh Huệ và ông đã dựa vào đó để sáng tác bài thơ.

Bác là hình tượng trung tâm của bài thơ. Hình tượng Bác Hồ hiện lên thật bình dị và cảm động qua cách miêu tả ngoại hình, tư, thế, cử chỉ, lời nói và đặc biệt là hiện ra qua cái nhìn của nhân vật người chiến sĩ.

Bài thơ vừa biểu hiện được tâm lòng yêu thương rộng lớn của Bác với đồng bào, chiến sĩ, dân công vừa thể hiện được tình cảm của bộ đội và nhân dân ta đối với Người.

Bài thơ kết thúc bằng một lời giải thích mang tính khái quát:

Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.

Bác thức là lẽ thường tình, nhưng đối với chúng ta, đó là điều kì diệu. Cái tên Hồ Chí Minh vang lên như một định nghĩa về phẩm chất đạo đức của Người.

- Đêm nay Bác không ngủ là bài thơ trữ tình có yếu tố tự sự. Trọng tâm của bài thơ là nhằm biểu hiện tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình. Tuy nhiên, bài thơ cũng có hoàn cảnh, sự việc, diễn biến của câu chuyện. Trong chương trình Ngữ văn lớp 6 có bài thơ Lượm của nhà thơ Tô Hữu, bài thơ Mưa của Trần Đăng Khoa cũng thuộc loại trữ tình tự sự như bài thơ này.

III. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

1. Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ kể lại câu chuyện gì? Em hãy kể tóm tắt câu chuyện đó.

Gợi ý:

Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ kể về đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.

Tóm tắt:

Trên đường đi chiến dịch, trời lạnh, mưa lâm thâm. Đêm đã rất khuya một anh đội viên tỉnh giấc, giật mình khi thấy Bác Hồ đang đốt lửa và đi dém chăn cho bộ đội thật nhẹ nhàng. Anh mời Bác ngủ, nhưng tới lần thứ ba thức giấc, anh vẫn thấy Bác ngồi đinh ninh. Chứng kiến cảnh đó, anh đội viên xúc động và cảm phục tấm lòng cao cả của Bác.

2. Hình tượng Bác Hồ trong bài thơ được miêu tả qua con mắt và cảm nghĩ của ai? Cách miêu tả đó có tác dụng gì đến với việc thể hiện tâm hồn cao đẹp của Bác Hồ và tấm lòng của anh bộ đội đối với lãnh tụ?

Gợi ý:

Hình tượng Bác Hồ trong bài thơ được miêu tả qua con mắt và cảm nghĩ của anh đội viên.

Tác giả đã sáng tạo hình tượng anh đội viên vừa là người kháng chiến tham gia vào câu chuyện => Hình tượng Bác Hồ hiện ra một cách tự nhiên, có tính khẳng định lại được đặt trong mối quan hệ gần gũi, ấm áp với người chiến sĩ. Qua đó, người chiến sĩ hiểu thêm tấm lòng nhân ái bao la của Bác.

3. Bài thơ kể về hai lần anh đội viên thức dậy nhìn thấy Bác không ngủ. Em hãy so sánh cảm nghĩ và tâm trạng của anh đội viên đối với Bác Hồ trong hai lần đó.

* Vì sao trong bài thơ không kể lần thứ hai? Qua cảm nghĩ của anh đội viên, hình ảnh Bác Hồ và tấm lòng của Bác đã được khắc họa sâu đậm như thế nào?

Gợi ý

* Lần đầu:

- Anh ngạc nhiên vì trời đã khuya mà Bác vẫn “trầm ngâm” bên bếp lửa. Việc làm của Bác khiến anh xúc động bởi anh hiểu Bác ngồi đốt lửa để sưởi ấm cho các chiến sĩ.

- Niềm xúc động lớn hơn khi chứng kiến cảnh Bác đi “dém chăn” cho chiến sĩ nhẹ nhàng. Trong trạng thái mơ màng, anh cảm nhận được sự lớn lao, gần gũi của vị lãnh tụ => Hình ảnh Bác hiện ra qua cái nhìn xúc động của anh chiến sĩ trong trạng thái mơ màng vừa lớn lao, vĩ đại, nhưng lại hết sức gần gũi, sưởi ấm lòng anh hơn ngọn lửa hồng.

- Anh thổn thức, lo lắng: Mời Bác đi nghỉ => lo cho sức khỏe của Bác.

+ Lần thứ 3: thấy Bác vẫn ngồi đinh ninh. Sự lo lắng của anh đã thành sự hốt hoảng, thực sự. Nếu ở lần đầu anh chỉ dám thì thầm hỏi nhỏ, thì giờ đây, anh hết sức năn nỉ, nũng nịu rất đáng yêu.

- Anh cảm nhận một lần nữa thật sâu xa, thấm thía tấm lòng mênh mông của Bác với nhân dân, thấu hiểu tình thương, đạo đức cao cả của Bác. Anh đã lớn thêm lên về tâm hồn, tình cảm khi được hưởng một hạnh phúc thật lớn lao.

Bởi thế nên: “Lòng vui sướng... cùng Bác”

=> Bài thơ đã thể hiện chân thực tình cảm của anh đội viên, Cũng là tình cảm chung của bộ đội và nhân dân đối với Bác Hồ. Đó là lòng kính yêu vừa thiêng liêng vừa gần gũi, niềm hạnh phúc được nhận tình yêu thương và sự chăm sóc của Bác Hồ, là niềm tự hào về lãnh tụ vĩ đại mà bình dị. Bài thơ không kể về lần thứ hai anh đội viên thức giấc. Điều này cho thấy trong đêm ấy anh đã nhiều lần tỉnh giấc và lần nào anh cũng chứng kiến Bác không ngủ. Từ lần thức dậy thứ nhất đến lần thứ ba, tâm trạng anh mới có sự biến đổi rõ rệt.

4. Hãy cho biết vì sao trong đoạn kết nhà thơ lại viết:

Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.

Gợi ý:

Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Bác Hồ đã trải qua nhiều đêm không ngủ. Thời kì bị giam cầm trong nhà lao của Tưởng Giới Thạch, Bác cũng: Một canh, hai canh, lại ba canh. Và đêm nay, lại một đêm không ngủ; đơn giản vì Bác là Hồ Chí Minh - Vị cha già của dân tộc.

5 + 6. (Các em tự làm).

Trên đây là bài học "ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ" mà dayhoctot.com muốn gửi tới các em. Để rèn luyện về kỹ năng làm bài thi và kiểm tra các em tham khảo tại chuyên mục "Đề thi học kì 1 lớp 6" nhé.

Nếu thấy hay, hãy chia sẻ tới bạn bè để cùng học và tham khảo nhé! Và đừng quên xem đầy đủ các bài Soạn Văn Lớp 6 của dayhoctot.com.

• Từ khóa:
• Lớp 6
• Ngữ Văn Lớp 6
• Môn Ngữ Văn
• Đêm nay Bác không ngủ - Minh Huệ
• Văn mẫu lớp 6