Giải CÂU NGHI VẤN (tiếp theo)

Trong nhiều trường hợp câu nghi vấn không dùng để hỏi mà dùng để cầu khiến, khẳng định, phủ định, đe dọa, biểu lộ tình cảm, cảm xúc,... và không yêu cầu người đối thoại trả lời.

I. KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG

1. Trong nhiều trường hợp câu nghi vấn không dùng để hỏi mà dùng để cầu khiến, khẳng định, phủ định, đe dọa, biểu lộ tình cảm, cảm xúc,... và không yêu cầu người đối thoại trả lời.

2. Nếu không dùng để hỏi thì trong một số trường hợp câu nghi vấn có thể kết thúc bằng dấu chấm, dấu chấm than, dấu chấm lửng.

II. TRẢ LỜI CÂU HỎI PHẦN BÀI HỌC

1. Những câu nghi vấn:

a. Những người muôn năm cũ, hồn ở đâu bây giờ?

b. Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?

c. Có biết không? ... Lính đâu? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy? Không còn phép tắc gì nữa à?

d. Một người cả ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao?

e. Con gái tôi vẽ đấy ư? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy!

2. Câu nghi vấn trong những đoạn trên không dùng để hỏi, mà dùng để:

a. Bộc lộ tình cảm, cảm xúc.

b. Đe dọa.

c. Đe dọa.

d. Khẳng định.

e. Bộc lộ cảm xúc ngạc nhiên, vui sướng.

3. Dấu câu:

Trong các câu nghi vấn trên, có câu không kết thúc bằng dấu chấm hỏi (câu e) mà lại kết thúc bằng dấu chấm than, vì câu đó không chỉ là câu hỏi mà còn mang ý nghĩa cảm thán, bộc lộ cảm xúc.

III. RÈN KĨ NĂNG GIẢI BÀI TẬP SGK

Bài tập 1.

a. Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư?

Câu nghi vấn, dùng để biểu lộ cảm xúc (sự ngạc nhiên).

b. Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?

Câu phủ định, biểu lộ tình cảm, cảm xúc.

c. Sao ta không ngắm sự biệt li theo tâm hồn của một chiếc lá nhẹ nhàng rơi?

Câu cầu khiến, biểu lộ tình cảm, cảm xúc.

d. Ôi nếu thế thì còn đâu quả bóng bay?

Biểu lộ tình cảm, cảm xúc.

Bài tập 2.

a. Sao cụ lo xa thế?; Tội gì bây giờ nhịn đói mà để tiền lại?; Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết lấy gì mà lo liệu?

b. Cả đàn bò giao cho thằng bé không ra người, không ra ngợm ấy, chăn dắt làm sao?

c. Ai dám bảo thảo mộc tự nhiên không có tình mẫu tử?

d. Thằng bé kia, mày có việc gì? Sao lại đến đây mà khóc?

Dấu chấm hỏi ở cuối câu là dấu hiệu hình thức để xác định những câu trên là câu nghi vấn. Những câu nghi vấn đó được dùng để:

Câu a. Cả ba câu được dùng để phủ định.

Câu b. Biểu lộ sự bâng khuâng, ngần ngại.

Câu c. Khẳng định.

Câu d. Cả hai câu được dùng để hỏi.

Những câu không phải là câu nghi vấn nhưng có ý nghĩa tương đương:

a. Cụ không phải lo xa quá như thế. Bây giờ không phải nhịn đói mà để tiền lại. Ăn hết thì lúc nào chết không có tiền để mà lo liệu.

b. Không biết chắc là thằng bé có chăn dắt được cả đàn bò như thế không nữa.

c. Thảo mộc tự nhiên cũng có tình mẫu tử.

Bài tập 3.

- Bạn có thể kể lại cho tôi nghe nội dung bộ phim vừa chiếu tối hôm qua trên truyền hình không?

- Chị Dậu ơi, sao cuộc đời chị lại cơ cực đến thế?

Bài tập 4. Trong giao tiếp nhiều khi những câu nghi vấn như: Anh ăn cơm chưa?, Cậu đọc sách đấy à?, Em đi đâu đấy? không nhằm mục đích để hỏi mà dùng để thay cho lời chào gặp mặt.

Các bài học liên quan
ÔNG ĐỒ - Vũ Đình Liên
NHỚ RỪNG - Thế Lữ
Thuyết minh về cây tre.
ÔN TẬP VÀ KIỂM TRA PHẦN TIẾNG VIỆT

Bài học nổi bật nhất

Đề thi lớp 8 mới cập nhật