BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI

Bài trước
Bài sau  

Qua câu chuyện về người anh và cô em gái có tài hội họa, truyện Bức tranh của em gái tôi cho thấy: Tình cảm trong sáng hồn nhiên và lòng nhân hậu của người em gái đã giúp cho người anh nhận ra phần hạn chế ở chính mình.

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Qua câu chuyện về người anh và cô em gái có tài hội họa, truyện Bức tranh của em gái tôi cho thấy: Tình cảm trong sáng hồn nhiên và lòng nhân hậu của người em gái đã giúp cho người anh nhận ra phần hạn chế ở chính mình.

2. Truyện đã miêu tả tinh tế tâm lí nhân vật qua cách kể theo ngôi thứ nhất.

II. MỘT SỐ NỘI DUNG MỚI VÀ KHÓ

1. Tác giả Tạ Duy Anh sinh năm 1959, quê ở huyện Chương Mĩ, tỉnh Hà Tây. Bức tranh của em gái tôi là truyện ngắn đoạt giải nhì trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Thiếu niên tiền phong.

2. Câu chuyện gần gũi với lứa tuổi thiếu niên, trong đời sống hằng ngày ở gia đình. Truyện đã nêu được một cách thuyết phục vấn đề về thái độ, cách ứng xử trước thành công hay tài năng của người khác và cả vấn đề thái độ, cách ứng xử của người có tài năng với những người xung quanh mình.

Thông thường, người ta dễ nảy sinh thói ghen tị, mặc cảm, tự ti khi chứng kiến tài năng hay sự thành đạt của mọi người gần gũi với mình. Và ngược lại, kẻ có tài năng hay được đề cao cũng dễ sinh ra kiêu ngạo, tự mãn, coi thường những người xung quanh. Qua câu chuyện của hai anh em, tác giả đã khơi gợi sự suy nghĩ để đi tới nhận thức và hành động đúng đắn trước tình huống đó ở mỗi người đọc.

Tác phẩm có ý nghĩa giáo dục nhân cách nhưng không rơi vào giáo huấn khô khan, vì bài học được thể hiện một cách tự nhiên mà sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính.

3. Có thể nói rằng cô em gái trong truyện là nhân vật chính, vì đó là đối tượng quan sát và nói đến trong suốt cả truyện qua lời kể của nhân vật kể chuyện - người anh. Nhưng đọc kĩ truyện, ta thấy trọng tâm chú ý của tác giả không phải ở chỗ khẳng định năng khiếu hay ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của nhân vật cô em gái có tài năng hội họa mà chủ yếu là diễn tả, phân tích tâm trạng của nhân vật người anh trước tài năng và sự thành công của em gái mình. Vì vậy, trong truyện này cả hai nhân vật người anh và cô em gái đều là nhân vật chính, nhưng người anh là nhân vật trung tâm vì nhân vật này giữ vai trò chủ yếu trong việc thể hiện chủ đề và tư tưởng của tác phẩm.

4. Diễn biến tâm trạng của người anh rất phức tạp: thoạt tiên là ngỡ ngàng (vì không ngờ lại có bức tranh như thế), rồi tiếp đến là hãnh diện (vì trong bức tranh của em gái, người anh thấy mình hoàn hảo quá, đẹp quá), sau đó là xấu hổ (vì nhận ra thiếu sót của mình).

Bức chân dung của người anh đẹp bởi nó được vẽ bằng tâm hồn và lòng nhân hậu của cô em gái. Người anh hiểu rằng, những ngày qua mình đối xử không tốt với em, không xứng đáng với niềm hãnh diện của em đối với mình. Người anh xấu hổ trước tài năng và lòng nhân hậu của cô em gái. Xấu hổ chính là lúc người anh thức tỉnh, nhận ra được những thiếu sót của mình, vượt qua lòng đố kị, tự ái, sự tự ti để hoàn thiện nhân cách.

5. Truyện được kể qua cái nhìn và tâm trạng của nhân vật người anh, một nhân vật chính của truyện. Việc chọn điểm nhìn này có nhiều tác dụng, mà điều chủ yếu là cho phép tác giả có thể khám phá và biểu hiện một cách tự nhiên các tâm trạng, ý nghĩa của nhân vật người anh. Đồng thời, nhân vật cô em gái cũng được hiện dần lên qua sự đổi thay của cái nhìn và suy nghĩ của nhân vật người anh trai, để đến cuối truyện mới bộc lộ đầy đủ vẻ đẹp tâm hồn và lòng nhân hậu.

- Phần “Đọc thêm” là những câu châm ngôn giáo dục chúng ta không nên ghen tị vì đó là một tật xấu của con người. Nội dung của những câu châm ngôn này gần gũi với nội dung của bài văn.

III. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

1. Kể tóm tắt truyện Bức tranh của em gái tôi.

Gợi ý:

Kiều Phương là cô bé hay lục lọi đồ vật và bôi bẩn mặt mình anh trai đặt biệt hiệu cho cô bé là Mèo. Nhờ bé Quỳnh trong đến chơi mà chú Tiến Lê đã phát hiện ra tài năng hội họa của Mèo. Cả nhà đều vui mừng trước thành công của cô bé. Người anh trai ân hận vì đã nghĩ sai về cô em gái.

2. Suy nghĩ rồi thảo luận với các bạn trong nhóm về những điểm sau:

a) Nhân vật chính trong truyện là ai? (Kiều Phương, người anh trai hay cả hai?) Vì sao em lại cho đó là nhân vật chính?

b) Truyện được kể theo lời của nhân vật nào? Việc lựa chọn vai kể như vậy đã có tác dụng gì?

Gợi ý:

a) Nhân vật chính là Kiều Phương và người anh trai.

Bởi vì: Thông qua hai nhân vật, đặc biệt là nhân vật người anh, tác giả đã bộc lộ được chủ đề và tư tưởng của tác phẩm: thái độ và cách ứng xử trước thành công và tài năng của người khác.

b) Truyện được kể theo nhân vật người anh. Việc sử dụng vai kể như vậy có tác dụng tạo ra sự gần gũi về tâm lý của nhân vật người anh. Mặt khác, nó giúp nhân vật kể chuyện tự đánh giá, soi xét những tình cảm của mình một cách thầm kín.

3. Đọc kĩ lại truyện, chú ý đến tâm trạng của người anh (nhân vật kể chuyện) và cho biết:

a) Diễn biến tâm trạng của nhân vật người anh qua các thời điểm: từ trước đến lúc thấy em gái tự chế màu vẽ, khi tài năng hội họa của em gái được phát hiện, khi lén xem những bức tranh em gái đã vẽ và khi đứng trước bức tranh được giải nhất của em gái trong phòng trưng bày.

b) Vì sao sau khi tài năng hội họa của em gái mình được phát hiện, người anh lại có tâm trạng không thể thân với em gái như trước kia được nữa?

c) Giải thích tâm trạng của người anh khi đứng trước bức tranh “Anh tai tôi” của em gái:. Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ.

Gợi ý:

a) Giải thích tâm trạng của người anh qua các chi tiết:

“Giật sững người” vì kinh ngạc khi nhận ra chân dung của mình rất đẹp.

- “Ngỡ ngàng” vì không thể thân với em gái mình như trước được nữa, thế mà em gái lại chọn vẽ mình theo gợi ý của chú Tiến Lê (“Cháu vẽ cái gì thân thuộc nhất đối với cháu.”).

- “Hãnh diện” vì vẻ đẹp của mình trong bức chân dung em gái vẽ (“Dưới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến thế ư?”).

- “Xấu hổ” vì cư xử không hay của mình.

b) Khi tài năng của Mèo được phát hiện, cả nhà mừng vui kinh ngạc; còn người anh lại buồn rầu muốn khóc vì thấy mình bất tài, bị cả nhà lãng quên...) => hay gắt gỏng em gái. Từ tự ái dẫn đến tự ti, đố kị...

+ Hành động lén lút xem tranh của em;

+ Thái độ khó chịu hay gắt gỏng với em.

=> Thể hiện tâm trạng mâu thuẫn, như không muốn quan tâm tới em, lại vừa không nén nổi sự tò mò.

+ Tự coi khinh việc làm đó nhưng vẫn làm;

+ Sau khi xem tranh “trút một tiếng thở dài lén lút” => anh cảm thấy kém cỏi, bé mọn trước em gái => tính độc đoán gia trưởng khiến người anh có hành động chơi xấu như vậy.

c) Tâm trạng người anh khi đứng trước bức tranh do em gái đem hết tâm hồn, tình cảm, tài năng vẽ:

+ Ngạc nhiên ngỡ ngàng đến sững người vì không thể ngờ.

+ Hãnh diện, tự hào, vì dáng vẻ của chính mình

+ Xấu hổ vì thái độ và suy nghĩ tới hành động tồi tệ, nhỏ nhen của mình đối với em bấy lâu nay => Anh tự thấy mình không xứng đáng được em tôn trọng, đề cao như thế.

+ Lại muốn khóc (ăn năn, hối hận, tự phê phán sâu sắc). Suy nghĩ của người anh: không nhận đó là chân dung mà là tấm lòng nhân hậu và tâm hồn tuyệt vời trong sáng của người em => sự nhận thức chân thành nhất.

4. Em hiểu như thế nào về đoạn kết của truyện (Tôi không trả lời mẹ... lòng nhân hậu của em con đấy)! Qua đó, em có cảm nghĩ gì về nhân vật người anh?

Gợi ý:

Nhân vật người anh có dịp bộc lộ sâu sắc, tinh tế, chân thực diễn biến tâm trạng của mình, tự phê phán... Anh luôn tự dằn vặt, day dứt, mặc cảm, hổ thẹn, ngạc nhiên, vui sướng, hãnh diện.

5. Em có cảm nhận gì về nhân vật cô em gái trong truyện? Điều gì khiến em cảm mến nhất ở nhân vật này (tài năng, sự hồn nhiên, lòng độ lượng, nhân hậu,...)? 

Gợi ý:

Các em có thể cảm nhận về nhân vật cô em gái qua những phương diện sau đây:

+ Họa sĩ tương lai

+ Tài năng và tính cách được thể hiện qua cái nhìn và cảm nhận suy nghĩ của người anh.

+ Cô bé nghịch ngợm, hiếu động, bướng bỉnh.

+ Tài năng hội họa bẩm sinh.

+ Tâm hồn trong sáng, nhân hậu.

+ Trong sự đối lập với nhân vật người anh, cô em gái như tấm gương để anh tự soi mình, sửa minh, tự vượt lên những hạn chế của chính mình.

Bài trước
In bài này
Bài sau  
Các bài học liên quan

PHÓ TỪ

Phó từ là những từ chuyên đi kèm động từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ. Ví dụ: đã đi, vẫn chưa thấy nó, thật tin tưởng,... (đã, vẫn, chưa, thật là phó từ).
PHÓ TỪ

BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN

Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt. Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời đầu tiên cho mình.
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN

THẦY THUỐC GIỎI CỐT NHẤT Ở TẤM LÒNG

Truyện Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng là câu chuyện về vị Thái y lệnh họ Phạm. Ông không chỉ có tài chữa bệnh mà quan trọng hơn là ông có tấm lòng yêu thương và quyết tâm cứu sống người bệnh tới mức không sợ quyền uy, không sợ mang vạ vào thân.
THẦY THUỐC GIỎI CỐT NHẤT Ở TẤM LÒNG

MẸ HIỀN DẠY CON

Mẹ hiền dạy con thuộc truyện trung đại của Trung Quốc. Câu chuyện nêu tấm gương sáng về tình thương con và cách dạy con của bà mẹ thầy Mạnh Tử.
MẸ HIỀN DẠY CON
Các chương học và chủ đề lớn
Học tốt các môn khác lớp 6

Bài học nổi bật nhất

Đề thi lớp 6 mới cập nhật