LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU

Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói, người viết cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.

I. KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG

1. Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói, người viết cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.

2. Trật tự trong câu có thể:

- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm.

- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.

- Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.

- Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.

II. TRẢ LỜI CÂU HỎI PHẦN BÀI HỌC

A. NHẬN XÉT CHUNG

Câu hỏi 1. Có thể thay đổi trật tự từ trong câu:

Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét lên bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều cái cũ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.

Câu hỏi 2. Tác giả lựa chọn cách sắp xếp trật tự từ như trong đoạn trích để nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ.

Câu hỏi 3. Có các cách lựa chọn trật từ sau:

a. Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ.

b. Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.

c. Thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.

d. Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét.

d. Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.

e. Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.

Khi thay đổi trật tự từ trong câu hiệu quả diễn đạt không giống nhau:

Câu a: Liên kết chặt với câu đứng trước và câu đứng sau. 

Câu b: Liên kết chặt chẽ với câu trước.

Câu d, đ: Liên kết chặt chẽ với câu sau.

Câu e: Nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và có tác dụng liên kết chặt chẽ với câu sau.

B. MỘT SỐ TÁC DỤNG CỦA TỰ SẮP XẾP TRẬT TỰ TỪ

Câu hỏi 1. Trật tự từ trong những bộ phận câu in đậm trong SGK thể hiện:

a. Sự hung hãn của tên cai lệ và cách sắp xếp trật tự từ theo thứ tự trước sau của hành động.

Sự sợ hãi của chị Dậu. Sắp xếp trật tự từ theo thứ tự trước sau của hành động.

b. Thể hiện sự xuất hiện bất ngờ của cai lệ và người nhà lí trưởng với những vật dụng để đánh, trói. Sự sắp xếp trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật: cai lệ có địa vị xã hội cao hơn người nhà lí trưởng. Trật tự từ ở đây cũng phản ánh thứ tự xuất hiện của các nhân vật: cai lệ đi trước, người nhà lí trưởng đi sau.

Trật tự từ trong cụm roi song, tay thước và dây thừng tương ứng với trật tự của cụm từ đứng trước: cai lệ mang roi, còn người nhà lí trưởng mang thước và dây thừng.

Câu hỏi 2.

a. Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói. Tạo ra nhịp điệu cân đối, hài hòa bằng trắc của câu văn: bắt đầu bằng nhịp 2/2 sau đó bằng nhịp 3/3.

b. Câu này cũng tạo được sự hài hòa về ngữ âm của lời nói: nhịp 3/3, 2/2.

c. Câu này không tạo được sự hài hòa về ngữ âm của lời nói. Đọc lên, người đọc có cảm giác lủng củng.

Câu hỏi 3. Tùy theo từng mục đích diễn đạt mà người viết (người nói) sử dụng theo một trật tự từ có tác dụng nhấn mạnh hoặc làm rõ ràng hơn nội dung diễn đạt trong câu, từ đó câu văn, bài văn có hiệu quả diễn đạt cao hơn.

III. RÈN KĨ NĂNG GIẢI BÀI TẬP SGK

Câu hỏi a. Sắp xếp trật tự từ theo thứ tự xuất hiện của các vị anh hùng trong lịch sử.

Câu hỏi b.

Đặt cụm từ Đẹp vô cùng trước cụm từ Tổ quốc ta ơi! để nhấn mạnh đẹp của non sông đất nước ta trong những năm đầu mới giải phóng. Cụm từ hò ô tiếng hát: đảo từ hò ô lên trước để bắt vần với sông Lô, tạo cảm giác kéo dài, thể hiện sự mênh mang của sông nước. Trật tự từ ở đây đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.

Câu hỏi c. Câu văn lặp lại từ mật thám và cụm từ đội con gái để liên kết chặt chẽ với câu trước và để thể hiện thái độ bất cần của nhân vật cô gái điếm.

Các bài học liên quan
TÌM HIỂU YẾU TỐ BIỂU CẦM TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
HỘI THOẠI
THUẾ MÁU (trích Bản án chế độ thực dân Pháp) - Nguyễn Ái Quốc
LUYỆN TẬP XÂY DỰNG VÀ TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM

Bài học nổi bật nhất

Đề thi lớp 8 mới cập nhật