ĐỀ 69. Phân tích bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh

Bài trước
Bài sau  

Năm 1942, trong thời gian bị bắt giam ở Trung Quốc, Bác Hồ đã viết Nhật ký trong tù. Ngắm trăng là một trong những bài thơ hay của Bác trong tập nhật ký và cũng là một bài thơ hay Bác viết về trăng.

BÀI LÀM

Năm 1942, trong thời gian bị bắt giam ở Trung Quốc, Bác Hồ đã viết Nhật ký trong tù. Ngắm trăng là một trong những bài thơ hay của Bác trong tập nhật ký và cũng là một bài thơ hay Bác viết về trăng.

Trong tù không rượu cũng không hoa,
Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
                                      (Nam Trân dịch)

Bài thơ viết về một cảnh ngắm trăng, một tư thế ngắm trăng trong tù, qua đó biểu hiện một tâm hồn thanh cao, một phong thái ung dung tự tại của nhà thơ - chiến sĩ.

Hai câu thơ đầu nói lên một cảnh ngộ và một nỗi niềm: lòng bối rối biết làm thế nào trước cảnh đêm nay vì không có rượu có hoa? Nhà thơ tự thấy mình trong một nghịch cảnh. Trong tù phải chia nước, khẩu phần là lưng bát cháo loãng, phải đắp chăn giấy... thiếu thốn và cay đắng vô cùng. Vậy tìm đâu ra rượu và hoa để ngắm cảnh đêm trăng trong tù. Rượu, trăng, hoa là ba thú tao nhã của thi nhân xưa nay. Câu đầu bài thơ như một lời tự an ủi: Trong tù không rượu cũng không hoa. Trước cảnh đẹp đêm thu, thiếu rượu và hoa, thi nhân băn khoăn, bối rối. Đó là tâm trạng, là bi kịch của một thi nhân có tâm hồn thanh cao và giàu tình yêu thiên nhiên:

Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ.

Câu thơ chưa nói đến trăng mà người đọc đã cảm thấy một vầng trăng đẹp xuất hiện.

Ở hai câu 3, 4 vầng trăng mới xuất hiện. Một cảnh ngắm trăng hiếm có:

Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.

Nguyên bản tiếng Hán câu thơ là:

Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia

Câu thơ chữ Hán nào cũng có hai hình ảnh đối chiếu: nhân - nguyệt, nguyệt - thi gia và điệp từ khán (xem, nhìn, nhòm). Chữ nhân là người, đã biến thành thi gia - nhà thơ mang ý nghĩa thẩm mĩ đặc sắc. Từ trong ngục tối, người chiến sĩ ngắm trăng qua song sắt nhà tù. Tư thế ngắm trăng ấy rất đẹp, như một cuộc vượt ngục tinh thần. Trăng được nhân hóa có gương mặt và ánh mắt: Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ. Nhà thơ và trăng lặng lẽ nhìn nhau, cảm thông, chia sẻ với mối tình tri ân tri kỉ, cùng “đối diện đàm tâm”. Hai câu 3, 4 đối nhau, ngôn ngữ, hình ảnh cân xứng, hài hòa. Trăng và nhà thơ, hai gương mặt trong sáng, hai tâm hồn thanh cao dù bị song sắt nhà tù ngăn cách vẫn gần gũi, sâu nặng ân tình. Có thể nói đây là hai câu thơ tả trăng đẹp nhất, độc đáo nhất. Đã mấy ai ngắm trăng qua song sắt nhà tù? Tư thế ngắm trăng của Hồ Chí Minh thể hiện tình yêu trăng, biểu lộ một tâm hồn thanh cao, một phong thái ung dung tự tại. Nó còn biểu lộ khát vọng tự do; từ bóng tối ngục tù hướng về vầng trăng sáng, nhà thơ khẳng định một tâm thế: Thân thể ở trong lao. Tinh thần ở ngoài lao.

Hoài Thanh đã từng nhận xét: Thơ Bác đầy trăng. Nhật ký trong tù có 7 bài thơ nói đến trăng. Một thế giới trăng hữu tình và chứa chan thi vị:

Chẳng được tự do mà thường nguyệt,
Lòng theo vời vợi mảnh trăng thu
                                        (Trung thu)

Khóm chuối trăng soi càng thấy lạnh,
Nhòm song, Bắc đẩu đã nằm ngang.
                                          (Đêm lạnh)

Trên trời, trăng lướt giữa làn mây.
                                        (Đêm thu)

Ngắm trăng và thế giới trăng ấy phản chiếu một hồn thơ mênh mông bát ngát tình của Bác. Ngắm trăng vì yêu trăng và cũng là yêu tự do.

Bài trước
In bài này
Bài sau  
Các bài học liên quan

ĐỀ 65. Qua đoạn trích Trong lòng mẹ hãy chứng minh nhận định: Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng.

Có nhà nghiên cứu đã nhận định Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng. Có lẽ chính điều này đã giúp cho nhà văn ngay từ khi xuất hiện trên văn đàn vào những năm trước cách mạng tháng Tám đã được bạn đọc yêu quý. Đọc đoạn trích Trong lòng mẹ trích trong hồi kí Những ngày thơ ấu chúng ta được tiếp xúc với những nhân vật phụ nữ và nhi đồng của ông.
ĐỀ 65. Qua đoạn trích Trong lòng mẹ hãy chứng minh nhận định: Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng.

ĐỀ 64. Ở đoạn trích Trong lòng mẹ, nhà văn Nguyên Hồng đã miêu tả một cách sinh động “những rung động cực điểm của một tâm tư trẻ dại”. Em hãy làm rõ nhận xét đó.

Có thể nói, tập hồi kí Những ngày thơ ấu là một thành công của Nguyên Hồng. Đặc biệt, ở đoạn trích Trong lòng mẹ, nhà văn đã miêu tả một cách sinh động "những rung động cực điểm của một tâm hồn trẻ dại".
ĐỀ 64. Ở đoạn trích Trong lòng mẹ, nhà văn Nguyên Hồng đã miêu tả một cách sinh động “những rung động cực điểm của một tâm tư trẻ dại”. Em hãy làm rõ nhận xét đó.

ĐỀ 62. Qua đoạn trích Tức nước vỡ bờ và truyện ngắn Lão Hạc, em hiểu thế nào về cuộc đời và tính cách của con người nông dân trong xã hội cũ?

Tắt đèn và Lão Hạc là hai tác phẩm được xếp vào hàng tiêu biểu nhất của dòng văn học hiện thực Việt Nam thời kì tiền khởi nghĩa. Cùng viết về một đề tài, hai tác phẩm thực sự đã trở thành những khám phá có tính quy luật về cuộc đời và tính cách của những người nông dân trong “thời kì đen tối”.
ĐỀ 62. Qua đoạn trích Tức nước vỡ bờ và truyện ngắn Lão Hạc, em hiểu thế nào về cuộc đời và tính cách của con người nông dân trong xã hội cũ?

ĐỀ 61. Phân tích nhân vật cậu Vàng trong truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao.

Không có con chó Vàng có lẽ truyện Lão Hạc không thể nào sâu lắng và cảm động đến thế. Dùng con vật như một đối sánh để khắc họa chân dung con người không còn là một thủ pháp nghệ thuật xa lạ nữa. Trở đi trở lại trong nhiều tác phẩm của Nam Cao, con chó đã thực sự là một tình tiết nghệ thuật đắt giá.
ĐỀ 61. Phân tích nhân vật cậu Vàng trong truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao.

ĐỀ 60. Diễn biến tâm trạng lão Hạc xung quanh việc bán chó. Qua đó hãy nhận xét về nhân vật này.

Vợ lão Hạc chết sớm. Con lão lại phẫn chí mà bỏ đi đồn điền cao su. Lão chỉ còn có cậu Vàng. Lão quý con chó như một người đàn bà hiếm hoi quý đứa con cầu tự. Nhưng rồi hoàn cảnh buộc lão phải bán cậu Vàng. Con chó mất đi, người nông dân khổ sở bất hạnh tột cùng kia đã đau đớn và day dứt chẳng khác nào mất đi một phần cơ thể của chính mình.
ĐỀ 60. Diễn biến tâm trạng lão Hạc xung quanh việc bán chó. Qua đó hãy nhận xét về nhân vật này.

ĐỀ 59. Phân tích truyện ngắn Lão Hạc để làm sáng tỏ nhận định “Ngòi bút của Nam Cao tuy sắc sảo nhưng đầy tính nhân đạo”.

Nam Cao là nhà văn xuất sắc của nền văn học hiện thực trước cách mạng tháng Tám, là bậc thầy của truyện ngắn Việt Nam. Hình ảnh nông thôn đồng quê chiêm trũng xuất hiện thường xuyên trong tác phẩm của ông. Cũng như Kim Lân, Ngô Tất Tố, Nam Cao viết nhiều về nạn đói, về những con người bần cùng hóa trong xã hội. Tác phẩm của ông mang đậm tính nhân đạo sâu sắc và một trong những tác phẩm đó là truyện ngắn Lão Hạc.
ĐỀ 59. Phân tích truyện ngắn Lão Hạc để làm sáng tỏ nhận định “Ngòi bút của Nam Cao tuy sắc sảo nhưng đầy tính nhân đạo”.
Các chương học và chủ đề lớn
Học tốt các môn khác lớp 8

Bài học nổi bật nhất

Đề thi lớp 8 mới cập nhật