CÔ BÉ BÁN DIÊM (trích) An-đéc-xen

• Bài học cùng chủ đề:
• ĐỀ 96. Phân tích truyện Cô bé bán diêm của An-đec-xen.
• ĐỀ 95. Đọc truyện Cô bé bán diêm ta cảm nhận được mỗi que diêm cô bé đánh lên là có một giấc mơ đẹp.
• ĐỀ 94. Cảm nghĩ của em vì truyện Cô bé bán diêm nói chung và về đoạn kết của chuyện nói riêng.
• Ngữ pháp tiếng anh hay nhất

I. KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG

Qua truyện ngắn Cô bé bán diêm, tác giả như muốn đối chiếu cảnh đói rét khốn cùng của em bé bán diêm với cảnh sống sung túc, hoan hỉ của mọi nhà vào đêm giao thừa. Dường như tất cả đều quay lưng lại, thờ ơ với cuộc sống của em. Em đã bị bỏ rơi giữa cuộc đời no đủ, giàu sang. Đó là ý nghĩa nhân đạo của tác phẩm, là tấm lòng của An-đéc-xen với những cuộc đời khốn cùng, khổ đau.

Truyện kể lại vào đêm giao thừa giá rét, tuyết rơi, bầu trời tối tăm, em bé phải đi chân đất trên tuyết lạnh. Em cố tìm nơi nhiều người qua lại để bán diêm, nhưng mọi người chẳng ai đói hoài gì đến em, họ vội vã về nhà để tránh cái lạnh ghê người. Vừa đói, vừa rét nhưng không thể trở về khi không bán được bao diêm vì em sợ bố đánh. Mệt mỏi, em đành ngồi tựa vào góc tường cạnh ngôi nhà sáng rực ánh đèn và có mùi ngỗng quay thơm phức.

Trong cái đói và rét em bé nảy ra mơ ước, mộng tưởng qua mỗi lần quẹt diêm. Trong ánh sáng của que diêm, những giấc mơ của em thật đẹp, nhưng cũng thật mong manh. Cuối cùng khi lửa tắt thì mọi thứ đẹp đẽ (chẳng qua là ảo ảnh) đều vụt tan biến đi ngay.

Cuối cùng em bé đã chết, dưới lớp tuyết dày khi mơ thấy bà nội cầm tay em bay vụt lên cao, cao mãi, chẳng còn đói rét đau buồn đe dọa nữa.

Truyện của An-đéc-xen kết hợp hài hòa, kì diệu giữa hiện thực và mộng tưởng nên sinh động như chính cuộc sống.

II RÈN KĨ NĂNG ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN (trả lời câu hỏi SGK)

Câu 1. Xác định 3 phần của văn bản này nếu lấy việc em bé quẹt những que diêm làm phần trọng tâm. Căn cứ để có thể chia phần thứ hai thành những đoạn nhỏ hơn.

Đoạn trích này có thể chia làm 3 phần:

a. Từ đầu đến đôi bàn tay đã cứng đờ ra: Em bé bán diêm ngồi trong bóng tối và giá rét của đêm giao thừa.

b. Từ Chà! Giá quẹt một que diêm... đến về chầu Thượng đế: Em bé đánh một que diêm và tưởng như trông thấy nhiều cảnh đáng thèm muốn.

c. Từ Sáng hôm sau... đến hết: Thực tế cuộc sống sau mộng tưởng.

Nếu căn cứ vào những lần em đánh diêm thì có thể chia phần b thành những đoạn nhỏ:

- Em quẹt que diêm thứ nhất: Thấy vui như ngồi trước lò sưởi.

- Em quẹt que diêm thứ hai: Thấy vui như ngồi trước bữa ăn ngon.

- Em quẹt que diêm thứ ba: Thích thú như trước cây thông Nô-en rực rỡ.

- Em quẹt que diêm thứ tư: Sung sướng khi thấy bà đang mỉm cười với em.

- Em quẹt que diêm thứ năm: Hai bà cháu dắt tay nhau bay lên trời, thoát mọi đói rét, đau buồn.

Câu 2. Qua phần đầu, chúng ta được biết về gia cảnh của em bé bán diêm và thời gian, không gian xảy ra câu chuyện. Những hình ảnh tương phản đối lập được nhà văn sử dụng nhằm khắc họa nỗi khổ cực của cô bé.

Hoàn cảnh của em bé bán diêm:

+ Gia đình mới sa sút (bà chết, gia sản tiêu tan, dời khỏi chỗ ở đẹp đẽ, ấm cúng ngày trước...)

+ Ở với cha trên gác sát mái nhà, gió lùa rét buốt.

Hình ảnh cô bé bán diêm thật tội nghiệp:

+ Đầu trần, chân đất (đỏ ửng lên rồi tím bầm lại vì lạnh).

+ Quần áo cũ kĩ, tạp dề đựng đầy diêm mang đi bán, tay còn cầm thêm một bao nữa.

+ Bụng đói.

+ Lo âu vì không bán được diêm, không xin được tiền không dám về vì sợ bố đánh.

Bối cảnh:

+ Ngồi trước góc tường tối tăm giữa phố.

+ Co ro trong đêm giao thừa gió rét căm căm (tuyết phủ trắng xóa cả phố xá, gió bấc thổi vun vút..).

Nhiều sự tương phản đã diễn ra xung quanh em bé và trong lòng em bé:

+ Quá khứ - hiện tại (yên vui sum họp - sa sút chia lìa)

+ Phố xá tưng bừng tấp nập - em bé lang thang cô đơn nghèo khó.

+ Mộng ảo huy hoàng - thực tế tối tăm khắc nghiệt.

Sự tương phản làm nổi bật hình ảnh và cảnh ngộ em bé: bị bỏ rơi trong bần cùng, bất hạnh nhưng tâm hồn luôn luôn hướng về điều thiện, cái đẹp.

Câu 3. Chứng minh những mộng tưởng của em bé qua các lần đánh diêm diễn ra theo thứ tự hợp lí. Trong số các mộng tưởng ấy có điều gắn với thực tế, có điều thuần túy chỉ là mộng tưởng.

Qua các lần đánh diêm, các mộng tưởng đã lần lượt hiện ra, rất hợp lí, phù hợp với hoàn cảnh thực tế và tâm lí của em bé:

+ Từ khao khát được sưởi ấm đến được ăn no và ngon,

+ Đến vui vầy xung quanh cây Nô-en,

+ Đến hồi tưởng về những lần đón giao thừa ngày trước khi bà nội còn sống.

+ Đến cảnh hai bà cháu cầm tay nhau bay lên trời.

Những cảnh đầu là những cảnh gần với sự thật, lúc em bé đang bị đẩy vào cảnh đói rét, không được như mọi người đón năm mới. Những cảnh sau, nhất là cảnh cuối cùng, là những ảo ảnh do em tưởng tượng nên, không có thực.

Câu 4. Phát biểu cảm nghĩ của em về truyện Cô bé bán diêm nói chung và về đoạn kết nói riêng.

Cô bé bán diêm đã qua đời trong giấc mộng (má hồng, môi mỉm cười), em đã chết thảm thương trước sự lạnh lùng của cảnh vật xung quanh và của mọi người qua đường. Nhưng cái chết ấy không gây ấn tượng nặng nề. Trước hết là do không khí vui tươi của ngày đầu năm, của cuộc sống đang phát triển tự nhiên theo quy luật. Sau là do hình ảnh ấm áp tươi tắn của em bé đã chết, nhất là những cái kỳ diệu mà tác giả đã gợi ra từ sự ra đi của em bé. Cái chết của em bé không hẳn là cái chết bình thường mà nó giống như một sự giải thoát, một sự dạo chơi vé nơi thiên đường.

III. BÀI VĂN THAM KHẢO

Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về truyện Cô bé bán diêm của An-đéc-xen nói chung và phần kết của truyện nói riêng.

Bài làm

Cô bé bán diêm có lẽ là một trong những truyện An-đéc-xen làm em xúc động hơn cả. Thân phận của cô bé đã tội nghiệp lắm rồi, nhưng cảnh ngộ cụ thể của cô bé mồ côi này trong đêm giao thừa càng khiến ta vô cùng thương xót, và không thể không buộc em phải nghĩ ngợi về thái độ người đời đối với những cô bé như vậy.

Một em nhỏ, lại là bé gái phải chân trần đi bán diêm trong một đêm mịt mùng, tuyết rơi giá buốt. Hơn nữa, đây là một đêm giao thừa. Sự đối lập quá trái ngược giữa đêm tuyết giá ngoài trời đó với cảnh "ánh đèn sáng rực" trong các gia đình em bé đi qua, giữa mùi "ngỗng quay sực nức" với bụng đói cô bé lang thang trên đường, giữa quá khứ "những ngày đêm ấm" trong ngôi nhà xinh xắn có dây thường xuân bao phủ với hiện tại phải chui rúc trong “một xó tối tăm" luôn phải nghe những lời mắng chửi làm nổi bật thân phận đáng thương của cô bé. Nhưng điều làm em buồn bực hơn cả là thái độ của những người qua lại. Tại sao trong một đêm giá rét như thế, lại là đêm giao thừa, mà bao người qua đó đều "rảo bước rất nhanh", “chẳng ai đoái hoài" đến em cả? Tình người đâu nhỉ? Dù trời rét,
dù vội về nhà tết nhất, nhưng lẽ nào không thể dừng chân đôi ba phút, nếu không cưu mang chia sẻ được gì, ít ra cũng có vài lời hỏi han an ủi em chứ! Cái thằng bé lấy mất chiếc giày của em "để làm nôi cho con chó sau này" còn không đáng giận bằng những người lớn nọ. Thằng bé chỉ độc ác một cách vô tư, hồn nhiên, chứ những người lớn đầy đủ ý thức mà đã dửng dưng vô cảm, thiếu hẳn tình đồng loại tối thiểu, nói gì đến lòng nhân đạo "thương người như thể thương thân"!

Không ai mua diêm cho em cả. Em cũng không dám về nhà, vì "nhất định cha sẽ đánh em". Rét quá, đói quá, thêm nỗi lo sợ căng thẳng, em kiệt sức đành chỉ "ngồi nép mình trong góc tường". Và đến đây, thiên tài An-đéc-xen đã sáng tạo nên một tình tiết tuyệt vời, mãi mãi đậm nét trong tâm trí em. Đó là tình tiết vừa thật vừa hư sau mỗi lần em bỏ quẹt diêm, dẫn đến cái kết thúc vừa đau thương nghẹn lệ, vừa huy hoàng như "những niềm vui đầu năm".

Trong cảnh ngộ tăm tối đổi lạnh của cô bé, dù chỉ một ngọn lửa diêm bé nhỏ thôi, cũng đã thành cả một niềm vui "sáng chói", không chỉ sưởi ấm bàn tay tê cóng của bé, mà quý giá hơn là còn đáp ứng những mong muốn, khát khao biết bao thiết tha của bé! Trước mắt cô bé đáng thương, ngọn lửa diêm bé xíu cũng đã gợi ra những màu sắc tươi đẹp, ít nhiều tượng hình hạnh phúc. Những hạnh phúc hết sức bình dị, với bao bạn nhỏ khác, nhưng với cô bé ở đây lại chỉ có thể đạt được trong mơ ước. Có điều là mơ ước của cô bé vì độ nung nấu mãnh liệt của nó, nên đã đủ sức làm thể hiện lên trước mắt cô bé như có thực vậy. Nào là chiếc lò sưởi có lửa cháy “đến là vui mắt” và “hơi ấm dịu dàng”, nào là bàn tiệc đêm Nô-en có chú ngỗng quay, biết nhảy ra khỏi đĩa kèm theo cả dao, đĩa ăn mà “tiến về phía em bé”! Nào là cây thông Nô-en lộng lẫy biết bao!

Không có khả năng thực tế được ấm no, được chăm sóc yêu thương, cô bé bán diêm đã khát khao cực độ những hạnh phúc bình thường ấy. Hình ảnh cô bé chết vì giá rét, vì đói miếng ăn và tình thương trong đêm giao thừa, mà đôi môi “vẫn đang mỉm cười”, khiến em xót xa đến trào nước mắt. Cô bé mỉm cười, ửng hồng đôi má, trông thấy những cái “kì diệu”, “huy hoàng”. Cô bé thiên thần ấy càng khiến bi kịch thêm đau thương gấp bội và mỗi người có lương tri đều phải tự ngẫm lại trách nhiệm đồng loại, trách nhiệm với lứa tuổi nhỏ của mình. Lẽ ra cô bé có thể mỉm cười sung sướng, ửng hồng đôi má đón nhận những hạnh phúc bình dị ấy trong cuộc sống, chứ không phải trong cõi chết như vậy! Chỉ cần mỗi người chúng ta loại trừ được thói thờ ơ vô cảm, biết quan tâm hơn một chút đến cuộc sống quanh mình, nhất là những thân phận bất hạnh hay nghèo khổ, côi cút, bệnh tật... thì cuộc sống này sẽ đẹp hơn bội phần.

Em được biết có những cô chú đã tổ chức những bạn nhỏ bụi đời thành một tập thể, biết gom công đấu sức lại để tự nuôi sống mình và để có một mái ấm, bù đắp tình cảm cho nhau, như tổ bán báo “Xa mẹ”, như những lớp học tình thương... Nhưng còn bao nhỏ khác đang phải lang thang, thiếu đói cả miếng ăn lẫn tình cảm! Chính bản thân em cũng đã nhiều lần “bước rảo” đi qua những cảnh đáng thương như cô bé bán diêm này! Ước gì mỗi người biết kịp thời tư vấn thương tâm mình hơn, biết dừng lại chia sẻ dù chỉ một ngọn lửa diêm ấm áp với những cảnh ngộ bất hạnh hằng ngày quanh ta.

Trên đây là bài học "CÔ BÉ BÁN DIÊM (trích) An-đéc-xen" mà dayhoctot.com muốn gửi tới các em. Để rèn luyện về kỹ năng làm bài thi và kiểm tra các em tham khảo tại chuyên mục "Đề thi học kì 1 lớp 8" nhé.

Nếu thấy hay, hãy chia sẻ tới bạn bè để cùng học và tham khảo nhé! Và đừng quên xem đầy đủ các bài Soạn Văn Lớp 8 của dayhoctot.com.

• Từ khóa:
• Lớp 8
• Ngữ Văn Lớp 8
• Môn Ngữ Văn
• Cô bé bán diêm - Andécxen
• Văn mẫu lớp 8