SOẠN VĂN
Tóm tắt bài "Tôi đi học"
Tôi đi học được bố cục theo dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi” về những kỉ niệm buổi tựu trường. Đó là cảm giác náo nức, hồi hộp, ngỡ ngàng với con đường, bộ quần áo, quyển vở mới, với sân trường, với các bạn; cảm giác vừa xa lạ vừa gần gũi với mọi vật, vừa ngỡ ngàng vừa tự tin và vừa nghiêm trang vừa xúc động bước vào giờ học đầu tiên.
Cách đọc:
- Văn bản Tôi đi học là một văn bản biểu cảm xen tự sự, thuộc thể loại truyện ngắn nhưng sức hấp dẫn của nó không thể hiện qua các sự kiện, xung đột nổi bật. Người đọc sở dĩ cảm nhận được cái dư vị ngọt ngào, man mác trong tâm trạng của một cậu bé ngày đầu tiên đến trường là nhờ ngòi bút trữ tình, giàu chất thơ của tác giả. Vì vậy, khi đọc, cần chú ý:
- Theo dòng hồi tưởng của nhân vật, những cảm xúc, tâm trạng của cậu bé được diễn tả rất sinh động: sự hồi hộp, băn khoăn lo lắng, thậm chí có cả tiếng khóc, đôi chút tiếc nuối vẩn vơ, vừa náo nức vừa bỡ ngỡ,…
- Đọc bài văn bằng giọng điệu nhẹ nhàng, trầm lắng, chú ý những đoạn diễn tả các tâm trạng khác nhau: khi thì háo hức, khi thì hồi hộp, lúc lo âu của cậu bé cũng như của các bạn nhỏ. Những câu đối thoại của “ông đốc” cần đọc chậm rãi, khoan thai, thể hiện sự ân cần, niềm nở của những người lớn khi đón các em vào trường.
1. Tôi đi học bố cục theo dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi”. Từ hiện nhà văn nhớ về quá khứ. Những kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên trong đời nhân vật "tôi” được nhà văn diễn tả theo trình tự như sau:
- Từ sự biến chuyển của trời đất vào cuối thu (thời điểm ngày khau trường) và hình ảnh mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường khiến nhà văn nhớ lại những kỉ niệm trong sáng của mình ngày xưa.
- Tâm trạng của nhân vật “tôi” trên đường theo mẹ đến trường.
- Tâm trạng của nhân vật “tôi" trên sân trường khi nhìn ngôi trường khi nhìn mọi người, các bạn, khi nghe gọi tên mình và phải rời tay mẹ để vào lớp học.
- Tâm trạng của nhân vật “tôi” lúc ngồi vào chỗ ngồi của mình trong lớp học và bắt đầu vào tiết học đầu tiên.
2. Những hình ảnh, chi tiết chứng tỏ tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật "tôi" khi cùng mẹ đi trên đường đến trường, khi nghe gọi tên và phải rời bàn tay mẹ cùng các bạn đi vào lớp
- Con đường đã quen đi lại lắm lần, tự nhiên thấy lạ, cảnh vật xung quanh đều thay đổi do trong lòng mình có sự thay đổi lớn.
- Cảm thấy mình trang trọng, đứng đắn trong chiếc áo vải dù đen dài và hai quyển vở mới trên tay.
- Xốc lên nắm lại vở cẩn thận, tuy còn lúng túng nhưng muốn thử sức mình nên xin mẹ được cầm cả bút thước như các bạn khác.
- Cảm thấy sân trường dày đặc cả người. Người nào cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi và sáng sủa.
- Cảm thấy mình bé nhỏ trước ngôi trường oai nghiêm xinh xắn, nhân vật “tôi” đâm ra lo sợ vẩn vơ.
- Cảm thấy tim ngừng đập khi chờ nghe tên mình. Nghe gọi đến tên, cậu học trò mới này tự nhiên giật mình và lúng túng
- Lo sợ khi sắp phải rời bàn tay dịu dàng của mẹ; nức nở khóc theo bạn khi cảm thấy mình bước vào một thế giới khác cách xa mẹ hơn bao giờ hết.
- Cảm giác vừa xa lạ vừa gần gũi với mọi vật, với người bạn tí hon ngồi bên cạnh.
- Vừa bờ ngỡ vừa tự tin, nhân vật “tôi” bước vào tiết học đầu tiên trong đời mình.
3. Cảm nhận về thái độ, cử chỉ của những người lớn ("ông đốc", thầy giáo đón nhận học trò mới, các phụ huynh) đối với các em bé lần đầu đi học
Ở đây, những người lớn từ ông đốc, thầy giáo, đến các phụ huynh ai cũng lo lắng chuẩn bị chu đáo cho con em mình ở buổi tựu trường đầu tiên này.
Cha mẹ mua sắm quần áo mới, sách vở mới cho con, đưa con đến trường và trân trọng tham dự buổi lễ tựu trường cùng con.
Ông đốc là ông hiệu trưởng, người lãnh đạo nhà trường thật hiền từ, khiêm tốn, yêu thương đám trẻ thực lòng. Thầy giáo dạy lớp mới trẻ tuổi, tươi cười chào đón các em.
Qua các hình ảnh ấy, người đọc nhận ra tấm lòng bao dung, trách nhiệm cao đẹp của cả gia đình và học đường đối với thế hệ mầm non của đất nước. Môi trường giáo dục giàu tình thương yêu này sẽ nuôi dưỡng các em mau chóng trưởng thành.
4. Tìm và phân tích các hình ảnh so sánh được nhà văn sử dụng trong chuyện ngắn.
Trong truyện ngắn Tôi đi học được trích giảng có nhiều hình ảnh sánh được tác giả sử dụng nhưng đáng chú ý hơn cả là ba hình ảnh so sánh sau đây:
- “Tôi quên thể nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng"
- "Ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây", lướt ngang trên ngọn núi".
- “Họ như con chim đứng trên bờ tổ, nhìn quảng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ. Họ thèm vụng và ước ao thầm được như những người học trò cũ, biết lớp, biết thầy để khỏi phải rụt rè trong cảnh lạ".
Các hình ảnh so sánh trên nhằm thế hiện tâm trạng của nhân vật: chính trong truyện, nhân vật “tôi”. Tất cả đều giàu sức gợi cảm, gắn những cảnh sắc thiên nhiên trong sáng tươi đẹp và trữ tình. Nhờ cả hình ảnh so sánh ấy người đọc cảm nhận được cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật “tôi” rõ ràng, xác thực hơn. Chính cũng nhờ chúng, truyện ngắn Tôi đi học càng thêm thú vị, thêm chút bâng khuâng, trong trẻo.
5. Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật và sức cuốn hút của tác phẩm
a) Đặc sắc nghệ thuật
Truyện ngắn này là những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường qua hồi tướng của nhân vật xưng tôi. Truyện khéo kết hợp hài hòa giữa tư sự và miêu tả với biểu cảm làm nên chất trữ tình trong trẻo, dịu êm, tha thiết.
b) Sức cuốn hút của tác phẩm
Truyện cuốn hút người đọc nhờ đề tài, tình huống đặc biệt là nhờ tình cảm ấm áp trìu mến của những người lớn đối với các em bé lần đầu đi học, hình ảnh thiên nhiên ngôi trường và cách biểu cảm của tác giả.
